In het Verenigd Koninkrijk en daar buiten laait de discussie over het wel of niet doorgaan van de overname van AstraZeneca door het Amerikaanse Pfizer steeds hoger op. Ook de zakenkrant Financial Times heeft bij monde van stercolumnist Martin Wolf stelling genomen. De opinie van Martin Wolf mag op zijn zachtst gezegd verrassend genoemd worden.
Al in de eerste regels van zijn column wordt duidelijk, dat Wolf tegenstander is van de overname. Cynisch merkt hij op, dat de overname eerst en vooral is ingegeven door de fiscale problemen bij Pfizer. Hij vindt het verder onverteerbaar, dat Pfizer die problemen wil oplossen door een van de kroonjuwelen van de Britse industrie op te kopen. Nog erger is het in zijn ogen, dat de Britse regering hier amper of niet door in beweging komt. Wolf vraagt zich ook af wie het eigenlijk voor het zeggen heeft bij de grote NV’s van deze wereld. Zijn dat het management en in het verlengde daarvan de aandeelhouders of moeten er nog andere partijen invloed hebben? Zijn bedrijven alleen maar bedoeld om de aandeelhouders rijk te maken of hebben ze ook nog de taak goederen en diensten aan de maatschappij te leveren?
Wat dat betreft is duidelijk, dat de sector waarin AstraZeneca acteert grote maatschappelijke waarde heeft. Dus moeten er bij een mogelijke overname belangrijke vragen gesteld worden. Verhoogt de overname de concurrentie? Zal de overname de investeringen in R&D nog verhogen en zijn de verzekeringen van Pfizer hieromtrent te vertrouwen? Voor Wolf is het duidelijk. Bij alle drie de vragen past het antwoord nee.
Aandeelhouders
Dat neemt niet weg, dat de kans dat de overname doorgaat aanzienlijk is. Het zijn immers de aandeelhouders die het hier voor het zeggen hebben en dan doet het er niet toe of ze de aandelen een minuut of 10 jaar in bezit hebben. Voor veel beleggers is het kopen of verkopen van aandelen niet veel anders dan het kopen van een zak aardappelen. Ook heeft Wolf weinig waardering voor de rol van het management in veel bedrijven. Die is er te vaak op gericht de aandeelhouders te behagen en zichzelf indirect te bevoordelen. Het manipuleren van de beurskoers heeft immers niet te maken met waken over de gezondheid van het bedrijf.
Dan moet opnieuw de vraag beantwoord worden van wie het bedrijf, van wie de naamloze vennootschap is? Het is te gemakkelijk om dan als enige de aandeelhouder op te voeren. Was het recht om bezit uiteindelijk niet gekoppeld aan het risico. Je kunt moeilijk volhouden, dat de aandeelhouder de meeste risico’s draagt. Dat zijn voor Wolf toch eerst en vooral de werknemers. Zij zijn, in tegenstelling tot de aandeelhouders, veel minder in staat zich tegen risico’s in te dekken. Dat geldt zeker voor die werknemers, die kennis en vaardigheden bezitten, die bedrijfsspecifiek zijn. Een belegger kan zijn risico afdekken door een gespreide beleggingsportefeuille op te bouwen. Toch heeft deze partij het voor het zeggen en wordt de stem van de werknemer, die persoonlijk het meest te duchten heeft, niet gehoord.
Voor Wolf is de rol van de aandeelhouder ook niet zo doorslaggevend voor een bedrijf. Ze zijn in zijn ogen geen echte kapitaalverschaffers. Bedrijven investeren meestal uit eigen zak. De aandeelhouder verschaft en versterkt het eigen vermogen van een bedrijf, dat bedoeld is om schokken en eventualiteiten op te vangen. In die zin zijn aandeelhouders het best te vergelijken met verzekeraars. Als dat zo is, dan verdienen ze niet de onverdeelde aandacht van het management, dat op zijn beurt weer verplicht is meer aandacht aan de belangen van het bedrijf te besteden. Ben je daarvan doordrongen, dan is de vraag of het verantwoord is AstaZeneca in de verkoop te doen gemakkelijk te beantwoorden volgens Wolf: absoluut niet!
Wolf zelf is min of meer verrast door de uitkomst van zijn denken. Naar eigen zeggen was hij nog maar tien jaar geleden overtuigd van het grote belang van de aandeelhouder. Diens belangen moesten prevaleren. Blijft de vraag over of de opvattingen van Wolf op zichzelf staan of dat ze breder gedragen worden binnen de club waartoe de columnist behoort. Als het laatste het geval is, dan kunnen we de komende tijden nog interessante discussies tegemoet zien. Wolf zet immers de bijl aan de wortel van het ongebreidelde aandeelhouderskapitalisme, waarbij alles en iedereen moet wijken voor de geldzucht van aandeelhouder en management.
Cor Wijtvliet
Bron: Martin Wolf, AstraZeneca is more than investors’ call. Financial Times, May 8 2014
BELANGRIJK:
- Opmerkingen en vragen kunt u richten aan: [email protected]
- Bezoek ook de website van Cor Wijtvliet en lees meer door hem geschreven artikelen.
- U kunt Cor Wijtvliet boeken voor een inspirerende spreekbeurt. Laat u verrassen!
- U kunt zich hier abonneren voor het wekelijks Cor Wijtvliet Journaal, voor het geval u deze
- nog niet automatisch ontvangt.
