De wereldeconomie heeft inderdaad met goed gevolg 2013 doorstaan. En volgens sommigen staan we in 2014 aan de vooravond van een definitieve doorbraak naar herstel. Dat is misschien toch wat aan de optimistische kant. Het kan ook het geval blijken te zijn, dat de wereld weliswaar ontsnapt is aan de Grote Depressie II, maar dat we daarvoor in de plaats getrakteerd worden op de Grote Malaise.
Ongunstig
De voortekenen zijn wat dat betreft niet gunstig. In de VS herstelt weliswaar de banengroei, maar de inkomens van de mannelijke beroepsbevolking ligt nu op het zelfde niveau als veertig jaar geleden. In Europa is de recessie overwonnen, maar tegen welke prijs? In Griekenland en Spanje is 50% van de jeugd werkloos en volgens het IMF zal de werkloosheid in Spanje nog jarenlang op een niveau van 25% blijven hangen. Hoezo herstel?
Onvermogen
Ondanks deze magere resultaten overheerst vreemd genoeg in Europa een gevoel van tevredenheid. Dat brengt het broodnodige proces van hervormingen in gevaar. Dat is nu al merkbaar bij het inrichten van de Bankenunie. Er wordt bijvoorbeeld niet meer gesproken over een depositogarantiesysteem op Europees niveau of de invoering van eurobonds. Niets van dat alles. Het beleid faalt, maar de politiek leunt zelfgenoegzaam achterover. Hetzelfde beeld zien we in de VS. Daar zijn democraten en republikeinen zo gepolariseerd, dat er van echt beleid maken geen sprake meer is. De republikeinen deinsden er zelfs niet voor terug het land failliet te laten gaan. Maar zelfs als ze elkaar wel zouden verstaan, dan nog is het beleid hopeloos. In 2014 komt er een nieuwe ronde bezuinigingen op gang, die de economie 1 à 2 procent groei gaan kosten, zodat er slechts een matig tempo van groei overblijft.
Vertraging
En dan zijn er nog de groeidiamanten van weleer, de Opkomende Markten. Ook daar valt de groei in 2014 verder terug om overigens uiteenlopende redenen. In India is vooral politiek onvermogen een belangrijke oorzaak en in Brazilië wijd verspreide ontevredenheid over de aanhoudende armoede en ongelijkheid. Het was wel opvallend, dat vooral de sterk gegroeide middenklasse het voortouw nam in de protesten. En zelfs China ontkomt niet aan een groeivertraging en het negatieve effect ervan ondervinden exporteurs van grondstoffen dagelijks aan den lijve. Het goede nieuws is hier echter,dat het land een groeitempo nastreeft, dat ook op langere termijn houdbaar is. Daar zal op den duur de hele wereld van profiteren.
Malaise
Het fundamentele probleem in 2013 was dat van het ontbreken van een geaggregeerde vraag. Niet dat die er niet was. Er is nog steeds behoefte aan infrastructuur. Er is ook een groeiende noodzaak landen voor te bereiden en toe te rusten op het voortgaande proces van klimaatverandering. Maar het huidige private financieel stelsel schiet danig tekort om overschotten daarheen te brengen, waar ze goed werk kunnen doen. Vooralsnog is er geen institutie die daar verandering in kan of wil brengen. Het ziet er trouwens niet naar uit, dat er in 2014 veel verandering komt in het hierboven geschetste scenario. Trouwens, het is nog maar de vraag of dit in een later stadium wel gaat gebeuren. Beleidselites op zowel nationaal en internationaal niveau lijken blind of bang voor het doorvoeren van de noodzakelijke hervormingen om een betere toekomst mogelijk te maken. De malaise zal dus blijven aanhouden, ook in 2014. Wellicht dat men over enkele decennia over deze jaren spreekt als de tijd van de gemiste kansen!
Bron: Joseph E. Stiglitz, the Great Malaise Drags on, Project Syndicate, January 5 2014
Stuur uw opmerkingen en kritieken naar [email protected]
