Het is eigenlijk hoogst ongebruikelijk. Een centrumrechtse kanselier kampt met de heftige storm rondom de euro en weet zelfs een herverkiezing te bewerkstelligen. De prestatie van Angela Merkel mag er zijn. Dat zou eigenlijk voldoende moeten zijn voor euforie op de financiële markten. Dat is ten minste het vertrouwde beeld in de geschiedenis, als opnieuw een christen democraat aan de macht komt.
Coalitie
Het beeld was dit keer echter geheel anders. Op maandag bleef de Dax vlak tot een licht verlies. Blijkbaar maken de markten zich ongerust over de invulling van het hoofdstuk dat nu voor ons ligt. Tijdens de komende onderhandelingen blijft het onduidelijk welke kant het op gaat met de stemming in Berlijn tegenover Europa. De coalitie met de FDP is onmogelijk geworden en dus moet mevrouw Merkel een modus vivendi ontwikkelen met een van de oude oppositiepartijen. De markten rekenen op een hernieuwde grand coalition met de socialisten van de SPD. Daar is al vaker mee samengewerkt met meer of minder succes. De redenering van de markten is, dat de SPD weliswaar links georiënteerd is, maar tegelijkertijd wat soepeler zal zijn voor Europa en in het bijzonder voor de periferie.
Soepel
Een soepelere opstelling moet, zo is de redenering, een definitieve oplossing van de crisis aldaar dichter bij brengen. Dat is misschien toch teveel wensdenken. Mevrouw Merkel kan haar grote overwinning zien als een vrijbrief om zich nog harder op te stellen. Die royale overwinning kan voor haar het bewijs zijn, dat de Duisters instemmen met haar voor-wat-hoort-wat opstelling uit het recente verleden. De socialisten op hun beurt weten dat het thema van het gemeenschappelijk maken van de schulden van de periferie hoogst impopulair is bij de Duitsers. Dat is ook zo bij de eigen achterban. Het is dus uiterst kwestieus of ze over dit onderwerp de degens met Merkel willen kruisen.
Trauma’s
De Christen Democraten zijn op hun beurt nog steeds getraumatiseerd over het echec van het Verdrag van Maastricht. Dat was onvolkomen, dat wisten ze. Het was echter tevens hun overtuiging, dat de markten en overheden voldoende discipline zouden opleggen bij ontstentenis van een politieke unie. Het bleek een totaal verkeerde inschatting van feiten. De huidige generatie CDU politici is zich pijnlijk bewust van de blunder uit 1999. Dat bepaalt hun opstelling jegens de voorliggende agenda, waarop reddingsplannen prijken voor Griekenland en Portugal. Op de politieke achtergrond figureert nadrukkelijk Jens Weidmann, oud-adviseur van Merkel en nu president van de Bundesbank. Hij pleit er steeds openlijker voor, dat de fatale band tussen overheden en banken wordt verbroken. Dan kan een echt begin gemaakt worden met het financieel orde op zaken stellen in die landen. Dat klinkt allemaal redelijk, maar banken in perifere landen zijn houders van een groot deel van de overheidsschuld. Wordt die mogelijkheid doorgesneden dan zal de financiële pijn in die landen nog veel hoger oplopen. De rente zal tot ongekende niveaus oplopen.
Dat is niet het enige wat de markten ongerust maakt. Het Duitse Constitutionele Hof te Karlsruhe moet nog een oordeel vellen over de rechtsgeldigheid van de hulpprogramma’s van de ECB. Niemand gelooft dat het Hof de moed zal hebben het zogeheten Outright Monetary Transactions programma (OMT) te torpederen. Als het Hof echter kanttekeningen plaatst bij de werkwijze van het OMT programma, kan dat de effectiviteit van het hulpprogramma in de ogen van de financiële markten ondermijnen. Het kan tevens het signaal zijn voor Berlijn om het huidige Europese crisismanagement tegen het licht te houden. Het netto effect van al deze sombere bespiegelingen kan zijn dat de rente in de periferie weer gaat oplopen. De Duitse verkiezingen markeren duidelijk het einde van een rustige zomer en het begin van een misschien wel heel stormachtige herfst in de eurozone.
Cor Wijtvliet is binnenkort spreker op de seminar reeks ‘Bescherm uw toekomst’. Hier vindt u meer informatie..
Bron:
Ralph Atkins, Merkel win marks end of eurozone’s summer lull. Financial Times, September 24 2013
