Gelooft u nu werkelijk in het herstel?

Over het tweede kwartaal van dit jaar bedroeg de groei in de eurozone 0,3%. Het heeft er alle schijn van, dat ook over het zojuist beëindigde derde kwartaal de groei positief zal zijn. Brussel kan zijn geluk niet op, want twee kwartalen op rij van positieve groei betekent ‘volgens Bartjens’ dat de recessie voorbij is.

Business Cycle

Dat is toch echt te kort door de bocht. Die wetmatigheid zou opgeld doen, als er de afgelopen jaren sprake was geweest van een normale ‘business cycle’. Niemand met een beetje gezond verstand zal die bewering voor zijn rekening willen nemen. Voor wie toch twijfelt, zetten we enkele cijfers op een rij. Tussen 2007 en 2013 bedroeg de economische krimp in de eurozone 1,3%, voor Spanje was dat 5,3% en voor Italië zelfs 8,4%. In diezelfde periode daalden de investeringen met maar liefst 19%. Iedereen kent de werkloosheidscijfers van landen als Griekenland en Spanje. Die behoeven geen commentaar. Het zal de nodige jaren duren voor al dat leed definitief geleden is.

Italië

Los van al dat leed kampt de eurozone met enkele hardnekkige problemen die een terugkeer van een gezond groeitempo in de weg staan. Op dit moment is Italië weer gedompeld in een regeringscrisis. Een bijkomend effect daarvan is, dat ondernemers onder dit soort omstandigheden zuinig zijn met hun investeringen. Maar ook zonder de chronische politieke onrust blijft het land een blok aan het been van het herstel. De schuldenlast is veel te hoog en de productiviteit is veel te laag. Het woord hervormen kennen de Italiaanse politieke leiders echter nog steeds niet. Het zou maar het beste zijn, als het land de eurozone verliet. Maar dat wil nagenoeg niemand in dat land. Het huidig beleid kan ook nog lang volgehouden worden, als de rente maar laag blijft. Gaat die onverhoeds stijgen, dan zal de wal het schip keren en zullen er spijkers met koppen geslagen moeten worden. Zolang blijft het land ook een sta-in-de-weg voor een eurozone breed herstel.

De grootste belemmering is overigens niet Italië en ook niet het stringente bezuinigingsbeleid. Die dubieuze rol is weggelegd voor de banken. Sinds de bankencrisis in 2009 aan de oppervlakte kwam is de kredietverlening aan burger en bedrijven steeds verder gedaald. In augustus van dit jaar bijvoorbeeld was de kredietverlening aan bedrijven opnieuw met 2% gedaald. Die druppelende kredietverlening wil zeggen, dat de groei zwak zal zijn, totdat banken hun traditionele rol als kredietverstrekker weer serieus gaan nemen. Maar dan moeten er nog een serie stappen gezet worden. Een bankenunie zou zo’n verstandige eerste stap kunnen zijn. Maar het is bij lange na niet voldoende. De bankenunie zou er scherp op toe moeten zien, dat de nauwe banden tussen banken en overheden

doorgesneden worden. In veel landen zijn banken de belangrijkste kopers van overheidspapier. Zo houden beide partijen elkaar in een wurggreep. Vervolgens zou de bankenunie er serieus werk van moeten maken om de kwaliteit van de bankbalans te verbeteren. In de doorsnee bankbalans schuilen nog enorme bedragen aan dubieuze schulden en vermogenstitels. Maar dat kan niet zonder bijstand van overheden. Die deinzen echter terug voor hun verantwoordelijkheden, want het gaat om vele honderden miljarden aan dubieuze balansposities. Zolang de bankbalans niet op orde is, zolang zal de kredietverlening niet verbeteren. Zolang de kredietverlening niet verbetert, is de kans op een gezonde economische groei nagenoeg nihil. Dat is helaas een waarheid als een koe.

Cor Wijtvliet

Bron:

Wolfgang Münchau, Do not kid yourself that the eurozone is recovering. Financial Times, September 30, 2013