De Deutscher Aktien Index (DAX), de hoofdgraadmeter van de Duitse effectenbeurs, is in oktober voor het eerst in de geschiedenis door de grens van 9000 punten gegaan. En dan te bedenken, dat nog slechts enkele jaren geleden, in september 2009, een dieptepunt werd genoteerd. De index daalde toen een niveau van slechts 3588,89 punten. Daarna werd een gestage weg omhoog ingezet, waarbij in maart dit jaar de grens van 8000 punten werd geslecht.
Succes
Het momentum op de DAX is uiteraard te danken aan de successen van de Duitse economie. Die is er in geslaagd om de grote crisis van de laatste jaren met succes van zich af te houden. Duitsland is de motor van de Europese economie geworden en het land domineert daarom ook het politieke toneel in dit deel van de wereld. Een belangrijk deel van het Duitse succes is te danken aan het gegeven dat het land veel grote bedrijven telt, die een leidende positie innemen op het wereldtoneel en die in Duitsland een gezonde uitvalsbasis bezitten.
Op het eerste gezicht lijkt Duitsland klaar voor de toekomst en kan de DAX derhalve de komende tijd alleen nog verder omhoog.
Donkere wolken
Maar schijn bedriegt. Er zijn wel degelijke donkere wolkjes te zien aan de stralende Duitse hemel. In april van dit jaar voorspelden de diverse Duitse denktanks als Ifo en DIW, dat de economie dit jaar met 0,8% zou groeien en in 2014 met 1,9%. Maar in oktober voorzien diezelfde denktanks voor 2013 nog maar 0,4%. De verwachting voor 2014 blijft met 1,8% nagenoeg op hetzelfde niveau als in april. Die groei is dan te danken aan een betere binnenlandse vraag, een verder afzwakken van de eurocrisis en een verbetering van de wereldeconomie. Het laatste Ifo onderzoek zet echter vraagtekens bij het herstel op korte termijn. Duitse ondernemers, zo blijkt, zijn niet alleen pessimistisch over de huidige omstandigheden, maar ook over de nabije toekomst. De meest recente Inkoopmanagersindex onderstreept het pessimisme van de ondernemers. Deze PMI zakte van 52,2 naar 51,1. Weliswaar is er nog steeds sprake van expansie, maar het huidig niveau is het laagste in maanden. De bedrukte stemming onder ondernemers vertaalt zich al in een teruglopende investeringsbereidheid.
Dure dollar
Op zich is het niet zo vreemd, dat de Duitse ondernemers terughoudender worden. Het Duitse succes leunt eerst en vooral op de export. Daar is de afgelopen maanden behoorlijk de klad in gekomen. De vraag uit de belangrijke exportmarkten is bijvoorbeeld sterk afgenomen door de verslechterende economische omstandigheden in de zogeheten Opkomende Markten. Een steeds duurdere euro is dan beslist geen steun in de rug.
Er is bovendien onder ondernemers grote twijfel of de binnenlandse vraag de terugval in de export kan opvangen. De huidige politieke onzekerheid maakt de kans groter dat de euro de komende maanden nog verder aan kracht wint.
Zoals de zaken er nu voorstaan, is de kans groot dat 2014 geen groot jaar wordt voor de Duitse economie en de exportsector in het bijzonder. Dat zet natuurlijk ook de rem op de ontwikkeling van de Dax.
Productiviteit
Op termijn zijn echter de vooruitzichten voor Duitsland zo mogelijk nog minder. Ruwweg groeit een economie dankzij een verbetering van de productiviteit en dankzij de groei van de bevolking. De Duitse bevolking is echter al aan het krimpen. Tegen 2050 zullen waarschijnlijk het Verenigd Koninkrijk en Frankrijk Duitsland demografisch overvleugeld hebben. Om de groei op termijn op peil te houden moet de productiviteit veel sterker toenemen dan nu het geval is. Die is nu allerminst overtuigend en het is daarmee de vraag of die een-twee-drie kan verbeteren. Dat alles maakt van het land op termijn een reus op lemen voeten.
