De discussie over de toekomst van Europa is vaak niet erg transparant. Meer Europa heet de oplossing te zijn van de huidige problemen en om in staat te zijn succesvol te concurreren met grootmachten als China en de VS. Maar is dat wel zo? En verwarren we in ons pleidooi voor meer centralisatie niet economische macht met militaire?
Centralistisch Europa
Deze centralistische aanpak heeft een duidelijk nadeel. Het gaat voorbij aan de grote onderlinge verschillen in economische prestaties van de verschillende lidstaten. Het gaat er eveneens aan voorbij, dat vooral de kleinere lidstaten de succesverhalen in Europa vertegenwoordigen. Tegenover een falend Griekenland met een economische krimp van 23,8% sinds 2008 staat Slowakije met een groei van 5,2%
De grote onderlinge verschillen tussen de diverse lidstaten van de Europese Unie zijn terug te voeren op verschillen in nationaal beleid. Dat alleen al logenstraft de gedachte dat de oplossing van de Europese problemen alleen maar op Europees niveau uitgedokterd en doorgevoerd kan worden. Trouwens, in de VS is het niet anders. De federale overheid laat het oplossen van de economische problemen aan de federale staten en bemoeit zich daar amper of niet mee.
Traditionele waarden
Binnen een Europese context moet daarom Italië zijn eigen problemen oplossen en Griekenland de Griekse. Als er teveel arrangementen op Europees niveau komen, groeit het reële gevaar dat landen in nood zelf achterover gaan leunen.
Misschien moeten we ‘meer Europa’ ook breder zien. Meer, niet in de zin van meer centralisme, maar meer in de zin van het inbouwen van traditionele Europese waarden vanaf het lokale niveau naar het Europese niveau. Het gaat dan uiteindelijk om universele waarden, zoals de vrijheid van meningsuiting of de vrijheid van vrees. Het aangename van het inbouwen van deze waarden is nu dat het eens geen offers kost in termen van economische groei en werkgelegenheid.
Of Europa ooit een dergelijk beleid gaat voeren, is nog maar de vraag. Waar echter niet over valt te discussiëren, is de dringende noodzaak van diepgaande hervormingen. De schulden blijven zich opstapelen, terwijl de bevolking snel vergrijst. Het handhaven van de status quo is daarmee de kortste weg naar een grote ramp. Daar kan zelfs een ECB met haar reddingsoperaties niets aan veranderen. Sterker nog, op den duur gaat zoiets contraproductief werken, omdat ze niets oplossen. Steeds meer Europeanen zullen er dan verzet tegen aantekenen.
Toekomst
De toekomst van Europa zal uiteindelijk bepaald moeten worden door een balans te vinden tussen de verschillende politieke krachtenvelden op lokaal niveau. Zoals het er nu naar uitziet, is dat geen gelopen race. Er zijn zeker op centraal niveau veel krachten die die trend vroegtijdig willen smoren. Als die de overhand krijgen, dan blijft de toekomst van Europa gehuld in vage retoriek. Daar schiet letterlijk niemand mee op.
Cor Wijtvliet
Bron:
Leslek Balcerowicz, Europe’s non-rhetorical values. Project-syndicate, November 5 2013
