Op 5 augustus schreven we in de Nieuws-Flash (week 31) – naar aanleiding van het verzwijgen van de garantiestelling van €35 miljard voor de ECB door minister Jan Kees de Jager (zie: FD van 1 augustus) – over de financiële consequenties van het Europese noodfonds (EFSF) voor Nederland in een worst-case scenario.
De ECB had die garantstelling bedongen omdat zij geen Griekse staatsobligaties mag aanhouden in het geval van een gecontroleerde Griekse herstructurering. De ECB had dat onder het SMP-programma toch gedaan , ondanks dat zij eigenlijk geen Europese staatsobligaties mag kopen. En om de medewerking van de ECB te krijgen, moest Europa garant gaan staan voor de Griekse staatsobligaties bij de ECB. Minister De Jager 'vergat' het Nederlandse deel van dat bedrag mee te rekenen bij het akkoord dat een tweede Griekse bailout mogelijk maakte. De Jager had nagelaten de Tweede Kamer hierover te informeren omdat hij – zoals hij de Tweede Kamer uitlegde – financiële markten niet onnodig ongerust wilde maken. Van Rompuy en Barroso hadden dat immers ook niet expliciet gedaan.
Wij schreven toen over de mogelijke consequenties van de verhoging van het Europese noodfonds (EFSF):
“Naar aanleiding van het verzwijgen van dit bedrag hebben we nog even de cijfers van Bestein Research erbij gepakt en gekeken naar de financiële bijdrage die Nederland mogelijkerwijs zal moeten geven aan het Europese noodfonds. Indien alle PIIGS landen èn België toegang verliezen tot de financiële markten dan loopt het bedrag dat Nederland moet bijdragen aan het noodfonds op tot €166 miljard. Met andere woorden, de Nederlandse staatsschuld stijgt dan van zo’n €382,1 miljard – nu 64,6% van het Nederlandse BBP – naar €548,7 miljard; zo’n 93% van het BBP. De Nederlandse staatsschuld verdubbelt dan bijna, want die stijgt met 43%. Indien Frankrijk wegvalt met nog veel meer.”
Bron: de analyse van Bestein Research inclusief grafiek is te vinden op via Zero Hedge
De cijfers in de grafiek zijn afkomstig van Bestein Research en zijn gebaseerd op de verhoging van het Europese noodfonds naar zo'n slordige €1.500 miljard. Voor alle duidelijkheid, tot op heden gaat het om een verhoging naar €780 miljard die effectief een financieringscapacitieit van €440 miljard oplevert. Echter, van dit bedrag moet iedereen eigenlijk al weten dat het onvoldoende is. De hoeveelheid schulden die omgerold moet worden (oude schulden moeten afgelost worden en opnieuw worden gefinancierd) noodzaken een veel hoger bedrag voor het EFSF.
Nauwkeuriger is het eigenlijk door te stellen dat de belofte om €440 miljard uit te trekken te vergelijken is met een handtekening voor een eerste aanbetaling voor een nog te bouwen paleis, waarvan we nu al weten dat we die in de toekomst niet kunnen betalen. De begroting voor de capaciteit van het EFSF is zeker wat betreft de kosten net als de Betuwelijn of de Noord-Zuidlijn in Amsterdam. Op het moment dat je eraan begint dan moet je de lijn afmaken, ook al gaat die steeds meer kosten. In het geval van het EFSF houden we er alleen geen spoorlijn aan over.
De Europese politiek snapt maar al te goed dat de nieuwe bevoegdheden van het EFSF in combinatie met de verhoging van het EFSF naar zo'n slordige €1.500 miljard (of meer) politiek gezien niet te verkopen is. De kans dat de oprichting van het EFSF met een serieus bedrag van €1.500-€2.000 miljard vroegtijdig in één van de Europese parlementen zou sneuvelen zou erg groot zijn geweest. Beter is het om eerst het EFSF op te tuigen, af te spreken hoe het geleende geld voor het EFSF van een 'bescheiden' €440 miljard ingezet kan worden, en het in een later stadium – zodra het daadwerkelijk nodig is – alsnog te verhogen met een paar honderd miljard.
Sowieso was de sfeer in juli toch al gespannen want er moest snel een besluit genomen worden over Griekenland toen bleek dat de eerste bailout volstrekt ontoereikend was. Een tweede Griekse bailout kon maar teauweood uitgelegd worden. De vrijwillige bijdrage van Europese banken was daarbij zogezegd een smeermiddeltje. Echter uitleggen dat Europese burgers, met name die in Noord-Europa, zichzelf via hun overheid zo diep in de schulden gaan steken dat zij zelf een bailout riskeren? Dat bleek alleen betekenis te hebben bij insiders en handelaren op financiële markten. Wij hebben er hier in Nederland vrijwel niets over gelezen of gehoord, terwijl de oorzaak van alle onrust en onzekerheden in Europa hiermee grotendeels verklaard kan worden.
Er zijn sinds juli twee maanden verstreken en het gaat nog steeds over Griekenland, wel of niet een fiscale unie, en de manier waarop het geld van het Europese noodfonds gebruikt moet gaan worden. Ook de onrust is gebleven en het Europese bankwezen wordt geconfronteerd met opdrogende financiering. En vandaag? Vandaag komt het noodfonds voor ratificatie ter stemming in de Tweede Kamer. En de goedkeuring komt ter stemming zonder dat de exacte invulling van het EFSF is uitgekristalliseerd. Wonderlijk is dat er geen enkele spanning bestaat ten aanzien van de uitkomst: een kamermeerderheid heeft vooraf al laten weten voor de Nederlandse bijdrage aan het EFSF te stemmen en akkoord te gaan met het verhogen van de Nederlandse garanties tot een bedrag van €97,8 miljard (zie toelichting van de minister van Financiën). Maar of het vandaag in Den Haag over harde cijfers zal gaan en worst-case scenario's en u de bedragen te horen krijgt? We zullen het zien. Wij wilde u in ieder geval een idee geven over welke bedragen vandaag in Den Haag gestemd wordt.
