De huidige wereldeconomie heeft veel weg van een straalvliegtuig, dat in een storm is beland. Het heeft alle vier de straalmotoren nodig om veilig door het noodweer te geraken. Het probleem is, dat eigenlijk maar één motor naar behoren functioneert en dat is de Verenigde Staten. De tweede, die van de eurozone, sputtert al sinds 2008 en opnieuw ligt een recessie op de loer. Voor Japan geldt, dat het land buiten adem begint te raken na jaren van monetaire stimulering. De opkomende landen tenslotte krijgen steeds meer te maken met tegenwind. De Chinese groei valt terug, de commodities kelderen in prijs en de VS zijn gestopt met monetaire stimulering.
De bange vraag is nu hoe lang de Verenigde Staten het in hun eentje kunnen volhouden. Een sterke VS en een zwakke Umwelt impliceren een sterke dollar. Hoe zwakker de rest van de wereld is, hoe sterker die dollar gaat worden met als resultaat dat ook de motor van de VS kuren gaat vertonen. Dat kans, dat het opnieuw de verkeerde kant op gaat, is groter dan omgekeerd. Dat althans lijkt de onontkoombare conclusie als we al het slechte nieuws van de laatste weken op een rijtje zetten. De ECB blijft aarzelen of en in hoeverre de centrale bank wil gaan stimuleren. Hoewel de Bank van Japan haar programma voor monetaire stimulering drastisch heeft opgehoogd, is de bank daar rijkelijk laat mee. De btw-verhoging van begin van dit jaar heeft zeer negatief op de groei uitgepakt. Ondanks dat overweegt de regering Abe in 2015 een nieuwe ronde van belastingverhoging.
In Europa blijft Duitsland op de rem trappen en maakt het land elke vorm van kwantitatieve verruiming of fiscale stimulering onmogelijk. De Fed is gestopt met kwantitatieve verruiming, maar de echte dreiging schuilt in een vroegtijdig verhogen van de rente. De jaren ’30 van de vorige eeuw hebben geleerd wat dat kan betekenen voor het economisch herstel. In De VS bestaat ook weer de reële mogelijkheid, dat het land opnieuw in een politieke patstelling komt door de Republikeinse overwinning in de tussentijdse verkiezingen. Het oeverloze debat over het schuldenplafond van afgelopen jaar leert waar een hernieuwde patstelling in kan uitmonden. Erger nog is, dat de alsmaar sterker wordende politieke polarisatie verhindert dat er maatregelen genomen worden, die ook de VS hard nodig hebben om de groei een stevig fundament te geven.
Groei opkomende landen valt tegen
Ook uit de opkomende landen komen eigenlijk alleen maar jobstijdingen. De fameuze BRICS dreigen in een recessie te belanden (Brazilië en Rusland) of hebben te kampen met een ernstige groeivertraging. In China dreigt de groei terug te vallen van 7% naar 5%. Tegelijkertijd dreigt de ombouw van de economie naar een meer consumenten georiënteerde economie op de lange baan terecht te komen. President Xi Jinping ondervindt heftige oppositie tegen de uitvoering van zijn plannen.
Alsof de problemen van dit moment al niet groot genoeg zijn, dienen zich alweer nieuwe aan. De private en publieke schuldenlast is zeker in de Eurozone en Japan nog veel te hoog. Het huidig beleid brengt hier weinig tot geen verandering in, zodat de kans alleen maar toeneemt dat de lasten onhoudbaar worden. Ook worden de eerste negatieve effecten van de groeiende maatschappelijke en economische ongelijkheid zichtbaar. Teveel vermogen en inkomen komt terecht bij groeperingen die geneigd zijn alleen nog maar meer te sparen. Een en ander kan uitmonden in een langdurige economische stagnatie (secular stagnation), die broodnodige aanpassingen feitelijk onmogelijk maakt. Populistische bewegingen kunnen vrij gemakkelijk munt slaan uit deze uiterst ongewenste situatie met alle politieke gevolgen van dien. Het valt moeilijk te ontkennen, dat het huidig monetair verruimend beleid alleen de rijken geholpen heeft.
Er wordt kortom nogal wat gevraagd van de huidige generatie beleidsmakers en politici om het hoofd te bieden aan zoveel zwaar weer op de korte en langere termijn. En dan maar hopen, dat zaken in Oekraïne, het Midden-Oosten en in West Afrika niet echt uit de hand gaan lopen.
Cor Wijtvliet
Over Cor Wijtvliet: Als econoom studeerde Wijtvliet af op economische geschiedenis en kent hij als geen ander de valkuilen en mogelijkheden van crises. Wijtvliet werkte tot de vorige crisis van 2008 als onderzoeker, analist en vermogensstrateeg voor banken en instellingen zoals het Nederlands Instituut voor het Bank- en Effectenbedrijf (NIBE), Centraal Bureau voor de Statistiek, KBW-Wesselius, Friesland Bank Securities en Van Lanschot Bankiers. Die wereld laat hij in 2009 achter zich en vestigt zich succesvol als onafhankelijk analist. Hij schrijft in 2009 onthullende commentaren en vileine columns en wordt regelmatig gevraagd zijn doortastende kijk op geld- en beleggingszaken te geven in de Nederlandse media. Zo was Dr. Wijtvliets opinie onder andere te zien, te horen en te lezen in RTLZ, Business Nieuws Radio (BNR) en Het Financieele Dagblad (FD).
Meer informatie:
- Opmerkingen en vragen kunt u richten aan: [email protected]
- Bezoek ook de website van Cor Wijtvliet en lees meer door hem geschreven artikelen
- U kunt Cor Wijtvliet boeken voor een inspirerende spreekbeurt. Laat u verrassen!
- Ontvangt u het Journaal niet rechtstreeks? Abonneert u zich dan hier!
- Volg Cor Wijtvliet op twitter: @wijtvliet
