Vanochtend schreven we in de Dagelijkse Kost al over de opmerkelijke verklaring van Ronald Gerritse – toenmalig ambtenaar van het ministerie van Financiën en huidige topman bij de AFM – voor de parlementaire enquêtecommissie De Wit die onderzoek doet naar de overheidsmaatregelen ten tijde van de kredietcrisis. Op dat moment stond de getuigenverklaring op het kanaal Politiek 24 van de NOS nog niet online. Inmiddels is het fragment beschikbaar en is te zien met welke bewoordingen Gerritse de parlementaire enquêtecommissie vertelt dat de Nederlandse Staat in het diepste geheim zich had voorbereid om ING te nationaliseren.
We schreven:
De getuigeverklaring van Ronald Gerritse van het ministerie van Financiën is opmerkelijk: het ministerie had een speciale noodwet opgesteld die klaar lag voor Konigin Beatrix om te ondertekenen. De Nederlandse belastingbetaler zou dus bijna de “trotse” eigenaar zijn geweest van neerlands grootste systeembank. Een bank die in alle eerlijkheid niets meer dan een gehefboomd hedge fund was geworden en die enkele malen (2,5 tot 3 keer) de gehele Nederlandse economie overtrof. Niet een hele fijne gedachte omdat een nationalisatie Nederland in een soortgelijke situatie zou hebben gestort zoals Ierland en Spanje. Ook in die landen was sprake van een relatief zeer lage staatsschuld, maar bleek de kredietexpansie te hebben gezeten in de private sector en te grote banken. Die hadden in hun land bovendien veel commercieel alsook particulier vastgoed gefinancierd. Inmiddels is de nationale publieke schuldquote van beide landen gigantisch verslechterd en dat kan ook Nederland nog steeds overkomen.
Aangezien het beeldmateriaal ècht de moeite waard (en historisch) is: Ronald Gerritse aan het woord:
Tegenwoordig is neerlands grootste systeembank ING nog steeds “too big to fail” en dat is eigenlijk bizar. In 2008-2009 moest de Nederlandse belastingbetaler de portemonnee trekken om met miljarden belastinggeld ING voor de ondergang te behoeden (zie het artikel op Intermediair voor een overzicht). Anno 2011 is het de vraag of men in Den Haag zich realiseert welk risico Nederland met deze systeembank loopt. Aangezien dit een open vraag is, kunnen we die natuurlijk ook gewoon eens gaan beantwoorden (..dan kan niemand straks meer roepen dat ze het niet geweten hebben..).
De hefboom waarmee ING momenteel opereert ligt nog steeds op eenzelfde – belachelijk hoog – niveau. Die is sinds 2008 wel flink afgenomen, mede dankzij de bijdrage van de Nederlandse belastingbetalers, maar nog steeds groot: op het absolute dieptepunt – en dan hebben we het over 2008 – bedroeg de hefboom 46, vandaag de dag ligt die op 26 (zie de meest recente cijfers van 1 november j.l., of onderstaande grafiek). Dit getal betekent dat ING voor elke euro aan eigen vermogen, er 26 heeft geleend. Wanneer ING 3,7% op haar activa moet afschrijven dan is zij “kaput”.
Op het moment dat er lijken uit de boekhoudkundig dicht geknutstelde kast rollen of dat er door nieuwe problemen op beleggingen afgeschreven moet worden dan ontstaat er dus al snel een probleem. Deze verliezen moeten namelijk opgevangen worden en dat doet men door het ten laste te brengen van het eigen vermogen. Dat ligt in het meest gunstigste berekende geval op €48 miljard. Echter, het balanstotaal minus eigen vermogen is €1.234 miljard. Verontrustend groot dus en dat doet een hefboom van 26 met een balans. Ter illustratie van de disproportionele omvang van de balans van ING; de Nederlandse economie bedroeg in 2010 ietsjes meer dan €588 miljard.
ING heeft dus ruim twee keer de Nederlandse economie geleend en dat vervolgens belegd in schuldpapieren en leningen aan particulieren en bedrijven. De aandeelhouders van ING en de bankiers verdienen zolang dit goed gaat, en als het fout gaat dan heeft de belastingbetaler een probleem. Het is en blijft een compleet onverantwoord fenomeen: banken die groter zijn dan een land en die derhalve te groot zijn om te laten vallen. Een bedrijf dat ongestraft risico's kan afwentelen op anderen indien het misgaat, en zolang het goed gaat de winsten (en bonussen) opstrijkt? Wij weten niet hoe hierover denkt, maar dit is op geen enkele manier goed te praten, laat staan te gedogen.
Het is eigenlijk te schandalig voor woorden en in Den Haag heeft men Nederland iets uit te leggen. Want ondanks de woede en boosheid ten tijde van de val van Lehman Brothers en Fortis en de daaropvolgende nationalisatie van ABN Amro, de kapitaalinjecties voor SNS en ING en de steun aan verzekeraar Aegon is er vrijwel niets veranderd. De woede en boosheid waren eigenlijk gespeeld? Was het slechts acteerwerk? Of zoals het gezegde luidt: “Iedereen deed zijn plas en alles bleef zoals het was”?
Het is een eveneens een open vraag hoe lang dit nog goed gaat? Die vraag kunnen wij niet beantwoorden. Maar linksom of rechtsom, in Den Haag kan men bij een volgende crisis niet zeggen dat men het niet heeft geweten. Daarvoor is het al veel te laat.
