Een herintroductie van de drachme zou op meerdere manieren gedaan kunnen worden. De belangrijkste twee betreffen enerzijds een volledige herinvoering van de drachme en anderzijds een gedeeltelijk herinvoering van de drachme naast de euro. Bij die laatste zouden drachmen als complementaire munt aan Grieken ter beschikking komen, maar blijft de euro naast de drachme bestaan.
Buitenlandse schulden zullen grotendeels in euro's blijven luiden terwijl Griekse spaartegoeden geconverteerd zullen worden van euro's naar drachmen. Dat geschiedt dan wel op basis van een drastisch lagere wisselkoers ten opzichte van de euro. In plaats van harde euro's zouden de Grieken een boterzachte drachme krijgen. Een drachme waarvan men hoopt dat die de Griekse economie er bovenop kan helpen, ook al bestaat daar geen enkele garantie voor.
Hoe dan ook geldt dat de factor arbeid via een opgelegde interventie in kostprijs verlaagd zal moeten worden. Dat is misschien niet leuk, maar het is de enige manier om er weer bovenop te komen. Een devaluatie via de herinvoering van de drachme maakt dat met een pennestrook mogelijk. In de huidige situatie zou het alteatief zijn om over de gehele linie te snijden in Griekse salarissen. En daar steken vakbonden en het electoraat een stokje voor want met minder salaris denkt men ook ècht minder te krijgen. Het gevolg is niet alleen dat de werkloosheid toeneemt, maar belangrijker, de vooruitzichten op de creatie nieuwe banen verminderen.
Met een mogelijke herinvoering van de drachme gebeurt er in feite niets anders. Hoe je dit ook wendt of keert, de koopkracht van de Grieken gaat omlaag; de vraag is alleen hoe? Voor Grieken kan het niet genoeg benadrukt worden dat een devaluatie een drastische vorm is van monetaire inflatie: het is in feite niets anders dan een “extee (hyper)inflatie” van de munt. In eigen land merk men dit aan de hand van geïmporteerde goederen die in drachme gemeten drastisch omhoog zullen gaan. Zo hoog dat het salaris het niet toelaat om bijvoorbeeld een nieuwe wasmachine te kopen: dat kost ook werkgelegenheid.
De Griekse salarissen zullen naar verloop van tijd nominaal wel verhoogd worden, maar men moet bedenken dat zo'n verhoging al snel een sigaar uit eigen doos zal blijken te zijn. Voor overheden is een devaluatie van de valuta namelijk een beproefde methode om economische schoktherapie toe te passen. Zoiets kan vrijwel niet zonder een vorm van financiële repressie en beperkingen aan kapitaal gepaard gaan. Wat men “links” niet belast, wordt “rechts” via monetaire inflatie afgepakt; ondanks nominaal hogere salarissen. Want die zal de Grieken verblinden voor de gevolgen van een dergelijk beleid. Die komt altijd als een boemerang terug in de vorm van een lagere koopkracht. Anders gezegd, de ogenschijnlijk geboekte vooruitgang wordt er elke keer mee teruggeworpen.
De Grieken halen door de ontstane situatie hun geld van de bank: die euro is zo gek nog niet! Men snapt in ieder geval dat de euro een munt is die de eigen Griekse overheid niet kan misbruiken. En geef de Grieken eens ongelijk!
Ik betwijfel of de herinvoering van de drachme een oplossing is voor Griekenland. Het koopt de Griekse overheid misschien wat tijd, maar belangrijker, het verschaft die Griekse overheid een instrument om haar eigen bevolking op een andere wijze bij de neus te nemen. Want wie zegt dat de Griekse overheid niet terugvalt in oude en slechte gewoonten en in een toekomst de drachme opnieuw zal devalueren? Het financiële systeem verandert er niet mee en het sociale contract dat geld is zou drastisch aan kwaliteit inleveren.
De Griekse overheid zou de Grieken haar sociale contract die zij met de ECB hebben ontnemen. En het contract dat de Grieken met de ECB hebben is er één met een onafhankelijke monopolist die maar één verantwoordelijkheid heeft. De ECB verdedigt ten kosten van alles de integriteit van de euro. Dat is nog eens een kewaarde want de ECB staat voor de koopkracht van haar munt en zal de inflatiebelasting er niet mee heffen: dat is haar statutair verboden. De Grieken zouden bij het verlaten van de euro, een sociaal contract krijgen met een monopolist van eigen makelij. Eéntje die gedefinieerd wordt door hun eigen overheid.
En ik kan mij nauwelijks voorstellen dat de Grieken daar blij van gaan worden want hoe betrouwbaar is hun overheid nu eigenlijk? Maar het is en blijft hun keuze. De Grieken moeten mijn inziens een fundamentele vraag aan zichzelf stellen: willen wij besodemieterd worden door onze eigen overheid, of leggen wij ons erbij neer door te erkennen dat onze overheid faalt? Staan wij het Europa toe om af te rekenen met het falen van onze eigen Griekse overheid?
Ook voor Europa betwijfel ik of een uittreding van Griekenland uit de euro (en mogelijk ook de EU) een oplossing biedt en of een Griekse exit überhaupt gesteund moet worden. Ik ben beducht voor de wet van de oncontroleerbare neveneffecten. Want zijn dergelijke neveneffecten wel te beheersen? En wat zijn de kosten die aan die 'beheersslag' verbonden moeten worden?
Ook ben ik terughoudend vanwege het fragiele karakter van de inteationale financiële fiat-schulden kettingbrief. En daar komt ook nog eens bij dat voor Europa geldt, dat indien Griekenland uit de eurozone stapt, de aard van de eurozone verandert. Immers, er moet een exit-mechanisme worden opgesteld en gelooft u maar, dat zal er niet fraai uit gaan zien. Europa zou daarmee een weg van de 'minste weerstand' herintroduceren, één die door de komst van de euro juist was verwijderd.
Om Zijlstra nogmaals aan te halen, als Europeaan zou ik het een testimonium paupertatis vinden. Zijn wij het niet aan onze stand verplicht om de zijde te kiezen van de Griekse burger en hen te steunen juist in de vorm van opgelegde hervormingen aan hun falende overheid?
Het zou de weg van de minste weerstand zijn als wij de Grieken zouden laten vallen. Makkelijk? Ja: “Zoek het maar uit met die onbetrouwbare overheid van jullie”. Een dergelijke gemakzucht zou ik een Europese zwaktebod vinden. Eéntje waarvoor wij ons zouden moeten schamen. Het Griekse probleem zit hem in beginsel bij de Griekse volksvertegenwoordiging en het Griekse overheidsapparaat. Niet bij de gewone Griek. Kijk naar de statistieken: de Grieken werken de meeste uren van alle Europeanen!
De vraag is er dus niet één van niet willen werken, maar één van niet in staat zijn om effectiever te werken. Slechte gewoonten zijn er jarenlang ingeslepen: er was geen gebrek aan goedkoop krediet. De Griekse overheid heeft zichzelf letterlijk in een faillissement gespendeerd. Eens te meer is aangetoond dat werkgelegenheid gefinancierd met geleend geld gewoon onhoudbaar is. En hoe ellendig de gevolgen hiervan ook zijn, de Grieken zullen moeten erkennen dat er geen gratis lunches bestaan.
Politici (en economen van 'mindere' gaituur..) die stellen dat iets voor niets gaat, moeten gewantrouwd worden. Voor elke economische organisatie van de samenleving geldt dat elke rekening vanuit overheidswege betaald moet worden: linksom via belastingen, hervormingen en bezuinigingen (inkomens- en vermogens politiek) of rechtsom via financiële autocratie (de inflatiebelasting en financiële repressie), of erger: al die maatrgelen tegelijkertijd.
Europa eist geheel terecht dat als wij een gedeelte van de verliezen uit het verleden voor ons rekening nemen, de Grieken orde op zaken moeten stellen. Met andere woorden, de Griekse politiek moet letterlijk gaan afrekenen met onbetaalde rekeningen uit het verleden en met rekeningen die in het heden onbetaalbaar blijken te zijn. Dat is een eis in het belang van de Griekse burger. Zij verdienen net als wij in het 'rijke noorden' een betrouwbare overheid en daar ontbreekt het aan (ook bij ons).
Griekse hoop?
Economische schoktherapie is hetgeen Griekenland de afgelopen drie jaar heeft ondergaan en het einde is nog niet in zicht. Veranderingen gaan nu eenmaal veel trager dan iedereen denkt. De Grieken lijken de hoop te zijn verloren, maar ik zou hen willen voor houden dat er altijd hoop is. Voor elk probleem bestaan er duizenden oplossingen, maar er is altijd één begin. En dat betreft de wil om terug te keren naar een houdbare basis en die begint bij een betrouwbare overheid. De Grieken zijn aan zet en het wordt hoog tijd dat zij de overheid krijgen die zij ècht verdienen, ééntje die terugkeert naar een houdbare basis en één die betrouwbaar is. Alleen dan is Griekse hoop gerechtvaardigd.
