Nieuws uit de Nederlandse media
'Pensioengeld gebruiken voor hypotheken'
De werkgeversorganisaties VNO-NCW, MKB-Nederland en LTO Nederland hebben in een beleidsagenda voor de volgende regeerperiode voorgesteld dat pensioenfondsen op grote schaal hypotheken moeten opkopen van banken. Daardoor zouden banken weer meer ruimte krijgen om geld uit te lenen aan bedrijven en daarmee de economie 'op te peppen'. Ze wijzen daarbij volgens NU.nl op het feit dat Nederlandse banken gezamenlijk voor honderden miljarden aan hypotheekleningen op de balans hebben staan.
''Als pensioenfondsen deze hypotheken oveemen, drukken die niet langer op de balans en krijgen banken meer lucht. Voor de pensioenfondsen zouden beleggingen in hypotheken minder risicovol zijn dan wanneer ze hun geld steken in Zuid-Europese staatsobligaties. Ook de woningmarkt zou van deze aanpak profiteren. De nieuwe minister van Financiën moet gaan overleggen met banken en pensioensector over een uitwerking hiervan, aldus de werkgevers.''
Als banken terughoudend zijn met het uitlenen van geld omdat ze veel hypotheken op de balans hebben staan, dan betekent dat naar mijn idee dat er iets mankeert aan die hypotheken. Zou het niet kunnen dat banken rekening houden met een verdere daling van de huizenprijzen en dat er in de toekomst op afgeschreven zal moeten worden? Of dat de hypotheekportefeuille van banken alleen tegen een korting verhandelbaar is? Zoals ik gisteren al schreef zijn de huizenprijzen sinds 1992 behoorlijk gestegen, veel meer dan het algemene prijspeil en ook meer dan de groei van de economie als geheel. Ten opzichte van de top van augustus 2008 is er gemiddeld al 15% van de huizenprijzen af gegaan, maar een verdere daling van gelijke omvang is niet uit te sluiten. Verschillende banken, zoals de Rabobank en de ING waarschuwen daarvoor, maar ook het IMF heeft zich al meerdere malen kritisch uitgelaten over de kwetsbaarheid van de Nederlandse huizenmarkt en de naar verhouding hoge hypotheekschuld.
Daar komt bij dat volgens gegevens van de marktonderzoeksbureau GfK ongeveer de helft van de openstaande hypotheekschuld van het aflossingsvrije type is. Daaaast zijn er ook nog veel beleggingshypotheken verstrekt, waarbij de hypotheeknemer maandelijks geld inlegt dat op de beurs wordt belegd. Deze twee hypotheekvormen, die aan het begin van deze eeuw als kool zijn gegroeid, voegen veel lange-termijn risico toe aan de hypotheekportefeuille van banken. Het is nu met geen enkele zekerheid te zeggen dat de huizenprijzen over tien of twintig jaar op hetzelfde niveau staan als nu en ook de rendementen van beleggingshypotheken vallen door het zwakke beursklimaat en door de hoge kosten vaak tegen.
Banken zijn voorzichtiger geworden met het uitlenen van geld omdat ze mogelijk risico's lopen met de hypotheekportefeuille. Als dat het geval is, waarom moeten deze risico's dan worden overgeheveld naar het spaarpotje van de burgers? Het lijkt erop dat deze maatregel vooral de banken helpt, terwijl het ook de banken zijn die risico hebben genomen door zoveel hypotheekleningen te verstrekken. Wat mij betreft is het een onsmakelijk plan waar pensioengerechtigden in de toekomst weinig plezier aan zullen beleven, uitgaande van het scenario dat de huizenprijzen verder zullen dalen en de economie zwak blijft. Het argument dat hypotheken veiliger zijn dan staatsobligaties van Zuid-Europese landen is weinig relevant, want pensioenfondsen kunnen ook het voorbeeld van centrale banken volgen en fysiek edelmetaal kopen. Dat doen ze momenteel vrijwel niet, een uitgelezen kans om de portefeuille te diversificeren.
- 'Pensioengeld gebruiken voor hypotheken' (NU.nl)
- Afwaarderingen raken pensioenfondsen nog niet (NUzakelijk)
Rutte belooft lastenverlichting
De verkiezingsstrijd barst los en dat betekent dat alle politieke partijen hun plannen presenteren om de Nederlandse samenleving te verbeteren. Het belangrijkste onderwerp van deze verkiezingen lijkt opnieuw de economie te worden, maar ook de koers van Nederland binnen Europa zal waarschijnlijk en groot thema worden. Emile Roemer maakte eerder al bekend niets te zien in de Europese boete bij een begrotingstekort van meer dan 3% en vandaag was het de beurt aan VVD-leider Mark Rutte om een stelling te poneren.
In een interview met de Telegraaf zegt Rutte dat zijn partij wil inzetten op lastenverlichting, waarbij één van de speerpunten een arbeidskorting van €1.000 is. Vanaf 2014 zullen werkenden voor dit bedrag aan belastingverlaging doorberekend krijgen. ''Deze maatregel moet de economie een stimulans geven'', aldus de VVD-leider. Men houdt meer geld over om te besteden en dat is goed voor de economie, waarvan akte. De vraag is echter hoe deze belastingverlaging vormgegeven zal worden, want wie komt ervoor in aanspraak en wat zijn de precieze voorwaarden? Ook niet geheel onbelangrijk, waarop gaat Rutte bezuinigen om dit plan uit te kunnen voeren?
Maar er zijn meer VVD-plannen waar werkenden met spaargeld en beleggingen vrolijk van zullen worden, zoals een belastingvrijstelling van een ton voor durfkapitaal en het oprekken van de grens voor vermogensrendementsheffing van ongeveer €20.000 nu naar €35.000. Ook moet het midden- en kleinbedrijf een belastingverlaging tegemoet kunnen zien als het aan de VVD ligt.
D66-leider Pechtold reageerde in de Volkskrant afwijzend op het voorstel van Rutte om €1.000 aan belastingvoordeel te geven, zo bericht het FD. Pechtold denkt dat Rutte zijn plannen nog niet kostendekkend heeft gemaakt en stelt dat Rutte ''geen cadeautjes moet uitdelen die hij niet kan dekken''. PvdA-leider Samsom wist persbureau ANP te vinden en stelt in zijn reactie dat het ''een loze verkiezingsbelofte'' is van de VVD en dat het verlagen van de werkloosheid voorop moet staan. Woensdagavond vindt het eerste lijsttrekkersdebat plaats, waarbij Rutte overigens nog niet aanwezig zal zijn.
- Rutte belooft lastenverlichting (FD)
Handelstekort Japan groter dan verwacht
Japan heeft in juli een groter dan verwacht handelstekort geboekt, dat volgens het FD te verklaren is door een lagere export naar Europa en China. Tegelijkertijd stegen de kosten voor de olie die Japan jaarlijks moet importeren. Het tekort kwam uit op omgerekend ruim €5 miljard. Door Bloomberg geraadpleegde economen hielden rekening met een half zo groot handelstekort als werd gerapporteerd. De export daalde met 8,1% veel sterker dan de verwachtte 2,9%, terwijl de import met 2,1% toenam.
De Japanse yen is momenteel relatief sterk ten opzichte van andere valuta, waardoor producten uit Japan relatief duur zijn voor de rest van de wereld. Daaaast is de wereldwijde vraag naar producten die Japan exporteert wat teruggelopen, als gevolg van de economische crisis. De economie van Japan heeft flink te lijden gehad onder de aardbeving en tsunami van maart 2011, want naast de schade die op de dag zelf werd aangericht werd ook duidelijk dat de kecentrales in het land mogelijk niet zo veilig zijn. Door kecentrales uit te schakelen is het land meer afhankelijk geworden van de import van olie. Onderstaande grafiek van Tradingeconomics laat zien hoe Japan van exportland steeds meer naar een importland is gegaan.
Handelsbalans Japan sinds 1990 (Bron: Tradingeconomics)
- Groter dan verwacht handelstekort Japan (FD)
Een vijfde huiseigenaren heeft restschuld
Volgens Johan Conijn, bijzonder hoogleraar woningmarkt, zou één op de vijf huiseigenaren met een restschuld blijven zitten bij verkoop van zijn of haar huidige woning. Het FD meldt dat het aantal huizen dat 'onder water' staat inmiddels is opgelopen tot 700.000, 200.000 meer dan vorig jaar. De snelle stijging is het gevolg van de dalende huizenprijzen, maar ook het feit dat veel mensen niet hoeven af te lossen op de hypotheek zorgt ervoor dat de openstaande schuld hoog blijft ten opzichte van de waarde van het onderpand.
Ondanks het hoge percentage woningen dat 'onder water' staat blijft het aantal gedwongen huizenverkopen tot nu toe beperkt, zo lezen we op NU.nl. Wel zou er een snelle stijging waaeembaar zijn. De Nationale Hypotheek Garantie verwacht dit jaar ongeveer drieduizend gedwongen verkopen.
- 'Eén op vijf huiseigenaren heeft restschuld' (NU.nl)
'Banken moeten miljarden bezuinigen'
Onderzoeksbureau Roland Berger heeft vastgesteld dat Europese banken de komende vijf jaar nog 40 tot 70 miljard euro moeten bezuinigen. Het bureau deed onderzoek bij 25 Europese banken, waaronder ING, Barclays en Santander en maakte woensdag de bevindingen van haar onderzoek bekend. NU.nl schrijft:
''Om die besparingen te bereiken, moeten banken volgens de onderzoekers hun organisatie en producten versimpelen. Veel vooruitgang in die cultuuromslag zien de onderzoekers echter niet. Volgens hen is 40 procent van de banken ''nauwelijks'' bezig met de benodigde besparingen. Bij een kwart is het volgens Roland Berger de vraag of aangekondigde maatregelen genoeg zijn om zich te beschermen tegen een verdere verslechtering van de markt.''
- 'Banken moeten miljarden bezuinigen' (NU.nl)
De cirkelredenering van staatsobligaties als spaarmiddel
Op Follow The Money verscheen vandaag een artikel van Jesse Frederik getiteld 'De mythe van de kleinkinderen'. In dit artikel probeert hij duidelijk te maken waarom een hogere staatsschuld voor Nederland niet per se slecht is voor de toekomstige generatie, zoals vaak wordt gesteld. Frederik stelt dat het geld wat de overheid leent door nieuwe staatsobligaties uit te schrijven ook moet worden gezien als een bezitting in de portefeuille van pensioenfondsen, verzekeraars en banken. Deze bezittingen worden na verloop van tijd met rente afgelost en zouden dus netto juist wat moeten opleveren voor de volgende generatie. Jesse schrijft:
''Door het rendement op staatsobligaties kunnen verzekeraars uitkeren op onze verzekeringen, banken rente geven op ons spaargeld en pensioenfondsen ons pensioen betalen.
We geven toekomstige generaties dus niet alleen meer staatsschuld mee, maar ook meer spaargeld. Toekomstige generaties plukken de vruchten (de rente op staatsobligaties) en betalen de lasten (belasting) van de staatsschuld. De staatsschuld kan dan ook voor kleinkinderen als geheel geen last vormen.''
Staatsobligaties moeten inderdaad worden gezien als een vorm van bezit, maar omdat de overheid geen netto producten is in onze economie zijn het uiteindelijk toch de burgers die via belastingen moeten opdraaien voor de aflossing van staatsobligaties én de bijbehorende rente. Omdat de overheid niet in staat is om economische groei te bewerkstelligen 'consumeert' ze in feite een deel van de koopkracht van burgers, want die moeten opdraaien voor het tekort op de begroting. Doordat de overheid meer geld uitgeeft dan er binnenkomt wordt de economie op korte termijn gestimuleerd, maar zodra de rekeningen zich opstapelen raken we verzeild in een situatie die vergelijkbaar is met die van Japan. Door een te hoge staatsschuld houdt de overheid – na aflossing van de rente – nog maar zo weinig geld over dat er van het stimuleren van de economische groei weinig terecht komt. De kosten van de staatsschuld worden op een gegeven moment zo hoog dat de economie niet meer autonoom kan groeien, zoals Sander Boon ook beschrijft in zijn boek 'De Geldbubbel' (dat geldt overigens ook voor schulden op het niveau van bedrijven en individuen).
De cirkelredenering van de inkomsten uit staatsobligaties die gefinancierd worden met belastinggeld dat de bevolking zelf moet ophoesten roept de vraag op of het niet veel slimmer zou zijn om het uitgeven van het geld over te laten aan de private sector. Komt er niet veel meer economische groei tot stand als we het uitgeven van geld voor een groter gedeelte overlaten aan de private en minder aan de publieke sector? Zouden investeringen in bedrijven dan niet veel meer opleveren dan beleggingen in staatsobligaties? Met de extreem lage rente zijn deze ook niet meer zo interessant als ze ooit geweest waren.
Jesse Frederik wijst ook op het Japan scenario en stelt dat beleggers in Japanse staatsschuld nooit hoeven te vrezen voor een default van de overheid. Dat komt omdat het land volledige controle heeft over haar eigen valuta en via de centrale bank ervoor kan zorgen dat er voldoende yen zijn om alle schulden af te betalen. Datzelfde geldt overigens voor de Verenigde Staten, die de Federal Reserve kunnen inschakelen om staatsobligaties op te kopen en de financiering van de Amerikaanse overheid veilig te stellen.
Alan Greenspan: ''We can always print more money''
Dankzij de geldpers kunnen landen als Japan, de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk nog steeds goedkoop geld lenen, ondanks de hoge staatsschuld en de begrotingstekorten die de laatste jaren rond de 10% lagen. Door ondersteuning van de centrale bank zijn staatsobligaties van deze landen in nominale termen een veilige belegging, maar in reële termen niet meer. Als andere landen het vertrouwen opzeggen in een land en besluiten om geen staatsobligaties meer op te kopen, dan zal de stijgende rente acuut een crisissituatie opleveren zoals we die hebben gezien in Ierland, Griekenland en Spanje. De enige manier om dat af te wenden is door de centrale bank nog meer staatsschuld op te laten kopen, iets wat de Europese centrale bank volgens haar mandaat overigens alleen in zeer beperkte mate kan doen.
De schijnzekerheid van het sparen in staatsobligaties kan lang worden tentoongesteld, maar door de geschiedenis heen zijn er al veel verschillende scenario's voorbij gekomen van overheden die hun betalingsverplichting niet zijn nagekomen. In sommige gevallen werd de schuld geherstructureerd (afstempelen), in andere gevallen werd de staatsschuld weg geïnflateerd en moesten de bezitters van staatsobligaties genoegen nemen met waardeloze 'confetti'.
Een lage staatsschuld betekent dat er minder belastinggeld opzij gezet hoeft te worden voor aflossing van rente en dat er dus meer geld overblijft voor de noodzakelijke uitgaven. Daardoor kan de effectieve belastingdruk omlaag en houden mensen meer geld over om te sparen of aan te wenden voor consumptie en investeringen. Wat mij betreft is dat een prettiger vooruitzicht dan een overheid die alsmaar meer schulden opstapelt en daardoor een steeds zwaardere last legt op de schouders van de bevolking. Het is maar goed dat er vauit Europa een rem wordt gezet op de spendeerdrift van de overheid, zodat burgers worden beschermd tegen snel oplopende begrotingstekorten die kunnen eindigen in een vorm van default.
- De mythe van de kleinkinderen (FTM)
In ander nieuws:
- Roemer slaagt voor de premiertest (FD)
- Gratis geld voor Duitsland en Frankrijk (RTL-Z)
- ''Amerikanen zijn bereid eel hard te werken'' (RTL-Z)
- Duitsland zet invoering Base III door (RTL-Z)
- Luisteren naar klagers is slecht voor je hersenen (Welingelichtekringen)
- Politicus net zo betrouwbaar als een autoverkoper (Welingelichtekringen)
- VVD van 31 naar 35 zetels in peiling EenVandaag (Volkskrant)
- MKB wil gen lastenverzwaring meer (NU.nl)
Nieuws uit de buitenlandse media
Nieuw schandaal Britse bankensector hangt in de lucht? Dubieuze verzekeringsproducten verkocht aan klanten
Op de website van Reuters wordt aandacht geschonken aan een nieuw 'probleem' voor de Britse bankensector. Verschillende banken, waaronder Barclays, HSBC, Lloyds en RBS zouden zeer riskante financiële producten hebben verkocht aan particulieren en MKB'ers die niet aansloten bij de wensen van klanten. Gedupeerden van renteswaps en andere financiële innovaties hebben in sommige gevallen zoveel geld verloren dat hun bedrijf eraan ten onder is gegaan. Door dubieuze verzekeringsproducten hebben klanten veel geld verloren, waarvoor ze nu compensatie eisen van de banken die deze producten hebben aangeboden.
De kwestie kwam extra onder de aandacht toen de Britse toezichthouder, de Financial Services Authority (FSA) in juni naar buiten bracht dat er 'estige tekortkomingen' waren gevonden in de manier waarop de financiële producten werden verkocht aan kleine bedrijven. Banken zouden nog maar een kleine provisie hebben gemaakt voor eventuele claims, want volgens Reuters hebben Barclays en RBS, de twee grootste banken in deze kwestie, respectievelijk nog maar 450 en 50 miljoen pond opzij gezet. Om dat in perspectief te plaatsen: de claims die banken kunnen ontvangen voor ondeugdelijke financiële producten zouden in de miljarden ponden kunnen lopen.
Reuters deed navraag bij verschillende bronnen in het Britse bankwezen (bankmedewerkers en klanten) en maakte daaruit op dat er een aggressieve verkoopcultuur heerste bij de banken, waarbij personeel onder druk werd gezet om bepaalde verkoopdoelstellingen te halen. Daarbij werden de eisen die de toezichthouder FSA stelde aan de helderheid en eerlijkheid van de financiële producten vaak door de vingers gezien. Voor meer details verwijzen we naar het volledige artikel op Reuters.
- Special Report: UK banks face scandal over toxic insurance products (Reuters)
'Waarom het uiteenvallen van de eurozone voorkomen moet worden'
Op het blog VOX verscheen een interessante analyse van Anders Aslund, professor in de Inteationale Economie aan de Georgetown University. Hij dook in de geschiedenisboeken en zocht uit wat de gevolgen waren van het uiteenvallen van eerdere muntunies in Europa. In de afgelopen honderd jaar zijn er namelijk al eens eerder muntunies tussen Europese landen geweest, zoals die van het Habsburgse rijk, de Sovjetunie en Joegoslavie.
Aslund onderzocht de gevolgen van het uiteenvallen van deze muntunies en kwam daarbij tot de conclusie dat de meeste landen die deel uitmaakten van deze muntunies te maken kregen met hyperinflatie. Ook werden landen na het uiteenvallen van de muntunie vaak getroffen door een gigantische terugval van de economie, met 52% krimp in het BBP van Rusland en 42% krimp in de Baltische staten. Vijf van de twaalf landen die ontstonden na het uiteenvallen van de Sovjetunie hadden in 2010 nog steeds niet het niveau van koopkracht bereikt dat ze in 1990 hadden. Landen als Oostenrijk en Hongarije wisten pas midden jaren '50 te herstellen van van de verwoestende hyperinflatie die deze landen trof in de jaren '20. Ook minstens drie van de zeven landen die voortkwamen uit het uiteengevallen Joegoslavie wisten in 2010 nog niet het het niveau te bereiken dat hun economie had in 1990.
Meerdere oorzaken liggen ten grondslag aan de hyperinflatie en de forse economische krimp in de landen die het uiteenvallen van een muntunie hebben meegemaakt. Aslund noemt het geld drukken door de verschillende landen, het uiteenvallen van het betalingssysteem tussen landen, onderlinge uitsluiting in inteationale handel, handelsbarrieres en oorlogen. Een soortgelijk scenario wordt overigens geschetst door Jim Rickards in zijn boek ''Currency Wars'.
Dan terug naar de huidige situatie, waarin sommige landen in de eurozone moeite hebben om het hoofd financieel boven water te houden. Volgens het Target2 systeem zou Duitsland inmiddels een grote claim hebben opgebouwd op de economisch zwakkere landen uit de muntunie, maar zo lang de muntunie intact blijft zou dit niet tot problemen hoeven te leiden. Die situatie verandert als een land als Griekenland besluit uit de eurozone te stappen, omdat dan de verliezen pas echt zichtbaar worden. Volgens Aslund komt het functioneren van het betalingssysteem in de muntunie in gevaar als een land besluit uit te stappen en kan het hele banksysteem vastlopen als gevolg van bank runs in Zuid-Europese landen.
Griekenland zou bij het herintroduceren van een Drachme te maken krijgen met veel inflatie en faillisementen, zo betoogt Aslund. Door de grote verschillen in de waarde van de drachme en de euro worden veel contracten niet meer nagekomen en zal de werkloosheid verder oplopen. Het vooruitzicht van hyperinflatie is bij het opbreken van de muntunie dan ook niet uit te sluiten. Aslund concludeert dat de eurozone bijna koste wat kost in stand moet worden gehouden, omdat alle economische problemen binnen de eurozone op te lossen zouden zijn en het alteatief van een uiteenval van de unie veel economische schade kan opleveren. Het artikel is een aanrader, zeker voor de eurosceptische lezer.
- Why a collapse of the Eurozone must be avoided (VOXeu)
Clearinghouse LCH Cleaet accepteert goudcontracten als onderpand
Het clearinghouse LCH Cleaet volgt de CME in het accepteren van zogeheten 'unallocated' goudposities als onderpand voor het vervullen van margeverplichtingen. Daarmee worden de goudcontracten op gelijke voet gesteld met cash. Met ingang van 28 augustus 2012 kunnen speculanten en beleggers ook via LCH Cleaet goudcontracten aanbieden om margeverplichtingen te voldoen. Door deze verandering worden goudcontracten een waardevol alteatief voor cash bij een acute financiële crisis, zoals dat in 2008 gebeurde. Toen vluchtten beleggers in liquiditeit, die ze vonden in staatsobligaties en cash. Doordat goud terugkeert als 'Tier 1 kapitaal' in het banksysteem en goudcontracten gebruikt kunnen worden als liquide alteatief voor cash op de termijnmarkt, wordt het interessanter om 'papiergoud' aan te houden.
Deze ontwikkeling is opvallend, maar het is nog moeilijk te zeggen of dit goed of slecht nieuws is voor beleggers in edelmetaal. Deze maatregelen kan ook worden gezien als een poging om beleggers te binden aan papieren goudcontracten en daarmee de aandacht af te leiden van fysiek edelmetaal. Dat is in het belang van Amerika, omdat de dollar de tegenpool is van goud en de papieren goudmarkt veel makkelijker te beïnvloeden is dan de fysieke goudmarkt.
Cartoon!
Het is verkiezingstijd en daar past een mooie cartoon bij…
Bron: Facebook
Tot slot:
Een interessante documentaire over de gevolgen van een zware economische depressie op het dagelijkse leven, en dan specifiek het leven in de stad. Het leven in de steden zal fundamenteel veranderen, omdat de grote massa door de hoge mate van specialisatie niet meer zelfvoorzienend is. Voor meer informatie over deze documentaire: http://www.urbandanger.com/Watch-It-Online.html
Documentaire Urban Danger
