Door middel van het olie-embargo zet de VS (gesteund door Europa) Iran onder druk om te stoppen met haar atoomprogramma. Hierdoor dreigt Iran in een isolement te raken, want de economie draait voor een aanzienlijk gedeelte op de export van ruwe olie en aardgas. Door het handelsembargo komen er minder dollars het land binnen en zijn er minder inkomsten. De koers van de Iraanse rial is dit jaar door inflatie sterk verzwakt ten opzichte van de dollar.
Logischerwijs zoekt Iran naar alteatieve routes om het olie-embargo te omzeilen. Daarin wordt het gesteund door Turkije, dat nog steeds aardgas afneemt van het Perzische land. De vice-premier van Turkije onthulde vorige week dat er een directe relatie bestaat tussen de export van goud richting Iran en de import van aardgas. De Wall Street Joual schrijft dat Turkije voor 18% van haar aardgasbehoefte en voor 51% van de olieconsumptie afhankelijk is van import uit Iran. Nu de olie niet meer in dollars afgerekend kan worden hebben Iran en Turkije een overeenkomst gesloten om de betaling in Turkse lira te verrichten. Met die lira kan Iran verder weinig doen, anders dan het weer in te leveren bij Turkije in ruil voor goudstaven. De Turkse vice-premier Ali Babacan merkt op dat het aardgas uit Iran in feite dus wordt afgerekend met goud.
De Turkse staatsbank Turkiye Halk Bankasi verzorgt de financiële transacties, aangezien deze bank niet meedoet aan de boycot van de Iraanse centrale bank. Met ingang van maart dit jaar werd de Iraanse centrale bank afgesloten van het SWIFT betalingssysteem.
Turks goud gaat in grote hoeveelheden naar Iran in ruil voor aardgas
$6,4 miljard aan goud
In de eerste negen maanden van dit jaar exporteerde Turkije voor een bedrag van omgerekend $6,4 miljard aan goud naar Iran. Een explosieve groei ten opzichte van de $54 miljoen (omgerekend) aan goud in 2011. Iran zou ongeveer 60% van de totale goudexport van Turkije van dit jaar voor haar rekening nemen. De Verenigde Arabische Emiraten (VAE) zou dit jaar 30% van de totale goudexport van Turkije hebben afgenomen. Door goud te exporteren weet Turkije haar tekort op de betalingsbalans te verkleinen van 10 naar 7 procent, een stap die belangrijk is voor Turkije als het haar huidige kredietstatus wil handhaven.
De handelsrelatie tussen Turkije en Iran is dit jaar nog sterker dan vorig jaar. Werd er in 2011 voor in totaal $6 miljard verhandeld (een stijging van 50% ten opzichte van het jaar daarvoor), in de eerste negen maanden van dit jaar verhandelden de twee landen al voor $18,8 miljard met elkaar.
De goudexport vanuit Turkije richting Iran nam sterk toe nadat het land in maart werd afgesloten van het SWIFT systeem. Maar in augustus en september droogde de export van goud opeens op. Het goud ging sindsdien in een soortgelijke hoeveelheid naar de VAE, waardoor de indruk wordt gewekt dat Iran en Turkije nu via de VAE transacties doorvoeren.
Ook de goudhandelaren in de Grand Bazaar van Istanbul, die gezamenlijk verantwoordelijk zijn voor een groot gedeelte van de omzet in de Turkse goudmarkt, speculeren al maanden dat de Iraanse overheid achter de goudaankopen zit. Iraanse toeristen en klanten kopen namelijk niet veel meer goud dan voor het olie-embargo. “Het statement van de vice-premier is een bevestiging van wat eerder al waarschijnlijk leek”, aldus Robert O'Daly, Turkije deskundige van de Economist Intelligence Unit in Londen. “Zo lang Turkije aardgas blijft kopen van Iran zal de export van goud substantieel blijven”, voegt O'Daly eraan toe.
Onderstaande grafiek laat zien hoe de export van goud eerst naar Iran ging en later naar de VAE (om waarschijnlijk doorgestuurd te worden naar Iran).
Goudexport Turkije neemt toe na afsluiting Iran van betalingsverkeer (Bron: Wall Street Joual)
