De uitspraak, dat Azië de dominerende regio wordt, is nagenoeg een cliché geworden. Ongeveer 60% van de wereldbevolking woont er en is goed voor 25% van het wereldwijde bruto nationaal product (BNP). In de regio zijn ook zo ongeveer alle invloedrijke landen. China, Rusland, de VS, ze zijn er allemaal te vinden.
Spanningen in Azië
Een veel interessantere vraag is hoe Azië zich in deze eeuw gaat ontwikkelen. Wordt het een regio, die zich economisch steeds verder ontwikkelt en zijn dreigende conflicten diplomatiek oplost? Of wordt het een regio, waar de spanningen oplopen, militaire budgeten stijgen, wat uiteindelijk ten koste gaat van de economische voorspoed. Oplopende spanningen kunnen snel ontaarden in (militaire) confrontaties, omdat nu al zee- en luchtmachten van verschillende landen steeds dichter in de buurt van elkaar opereren. Cyberspace is natuurlijk een domein waar ook allerlei spanningen kunnen groeien.
Kortom, gaat Azië lijken op het Europa van de eerste helft van de 20ste eeuw. Het oude continent kende toen twee alles verwoestende oorlogen. Of gaat het de weg van het Europa van de 2de helft van de 20ste eeuw. Dankzij vooruitstrevend politiek leiderschap zijn de oude tegenstanders geleidelijk opgegaan in een groter politiek geheel. Het idee van een intra-Europese oorlog is zodoende een zachte dood gestorven, terwijl welvaart en welzijn naar hoge niveaus zijn gestegen.
Van oudsher
Eerlijk gezegd, zijn de voortekenen niet erg bemoedigend. Juist in Azië zijn er weinig bovenstatelijke instituties of overeenkomsten. Dat is in het bijzonder het geval op militair en veiligheidsvlak. Daarenboven spelen er in de regio talloze conflicten en geschillen van zeer oude datum, die zomaar uit de hand kunnen lopen. Korea en China hebben stevige anti-Japan gevoelens die al van voor WOII dateren. Japan en Rusland hebben officieel nooit vrede gesloten en maken regelmatig ruzie over de Koerilen Eilanden. Ook tussen India en China botert het al decennia niet.
Het heeft er bovendien de schijn van, dat die spanningen van oudsher recentelijk aan kracht winnen. China begint zich steeds meer als de allesbepalende regionale supermacht te ontplooien. Het land wil zeer nadrukkelijk zijn zeggenschap vestigen over de verschillende zeeën en zeestraten. Dat doen de Chinezen zo nadrukkelijk, dat van de weeromstuit Japan zijn pacifisme steeds meer laat varen en kiest voor een snelle herbewapening.
Pax Americana
Het aloude nationalisme viert hoogtij en het ontbeert de regio aan instituties om de langlopende geschillen op hoog diplomatiek niveau te bespreken en op te lossen. Laat staan, dat er een regionale organisatie is die vrijhandel bevordert. Maar misschien kan Europa hier opnieuw als voorbeeld fungeren. De Pax Americana heeft min of meer de interne vrede in Europa afgedwongen of in ieder geval zeer wel bevordert. De VS grenzen ook aan de Pacific en zijn als zodanig ook een regionale speler. Het land zou daarom in de Pacific dezelfde rol kunnen spelen als in het naoorlogse Europa. Het kan de onderlinge vrijhandel bevorderen. De Amerikanen kunnen tegelijkertijd door een combinatie van militaire macht en diplomatiek initiatief China meer en meer integreren in de regio. Dat zou de machtshonger van dat land kunnen intomen. De macht van de VS is echter te klein voor een Pax Americana in de Pacific. Daarmee is de loop van de geschiedenis erg ongewis.
Cor Wijtvliet
Content:
Richard N. Haase, Which Asian Century? Project-syndicate, October 28, 2013
