Afgelopen dinsdag gingen de VS op slot, zoals het zo mooi heet. Van de ongeveer 2,8 miljoen federale ambtenaren die de VS rijk zijn, werden er 800 000 gedwongen onbetaald thuis te blijven. De oorzaak van het op slot (shutdown) gaan, was het politieke onvermogen van democraten en republikeinen om een akkoord te sluiten over de begroting voor 2014. De rechtervleugel van de republikeinse partij wilde alleen met de begroting instemmen als de democraten en de president bereid waren flink te sleutelen aan de invoering van Obamacare, het nieuwe federale systeem voor de gezondheidszorg in de VS. De president was hier niet toe bereid, omdat de nieuwe wet alle stadia van het politieke en juridische proces met succes heeft afgelegd.
Onderkoelde reacties
De reacties van de financiële markten in de VS op het op slot gaan van een deel van de overheid waren tamelijk onderkoeld. In eerste instantie verloor de dollar veel terrein om dat verlies in tweede instantie grotendeels goed te maken. Tegen de verwachting in dook de prijs van goud door de barrière van $ 1.300 per troy ounce naar beneden. De aandelenmarkten gingen juist weer omhoog. Met het misschien voor langere tijd op slot van de VS is het onwaarschijnlijk, dat de Fed gaat taperen, haar monetaire verruimingsplannen gaat afbouwen.
Toch richt een shutdown wel zeker schade aan. Volgens economen van Morgan Stanley kost elke week 0,15% economische groei op jaarbasis. In regio’s waar de federale overheid een grote rol speelt, is de schade uiteraard groter. Naast de directe schade is er uiteraard de indirecte schade. Als de shutdown langer aanhoudt, kan dat toch gaan knagen aan het consumenten- en ondernemersvertrouwen. Daardoor kunnen aankopen en investeringen uitgesteld worden. De kans daarop is groot, omdat zowel het ondernemersvertrouwen als het consumentenvertrouwen in het afgelopen kwartaal onder druk zijn gekomen.
Schuldenplafond
Het kan echter allemaal nog veel erger. De financiële wereld is werkelijk bang, dat de shutdown de opmaat wordt voor een fatale discussie rondom het schuldenplafond. Afgelopen mei bereikte de federale overheid het overeengekomen schuldenplafond van
$ 16,7 biljoen. Sindsdien betaalt het ministerie van financiën zijn rekeningen op basis van noodwetgeving. Dat houdt op op 17 oktober aanstaande. Op die dag heeft Financiën nog maar $ 30 miljard in kas. Maandelijks betaalt het ministerie rekeningen ter waarde van $ 100 miljard. Het zogeheten Bipartisan Policy Center in Washington heeft berekend, dat er aan het einde van de maand voldoende belastinginkomsten zijn om op zijn best twee derde van de rekeningen te betalen. Volgens dit policy center zou het niet betalen van de rekeningen betekenen, dat delen van de VS onmiddellijk in een recessie terecht komen.
Nachtmerrie
Dat op zich baart grote zorgen, maar is voor de financiële markten niet de echte nachtmerrie. Aan het einde van de maand oktober heeft het ministerie onvoldoende middelen in huis om de rente te betalen op het uitstaande schatkistpapier. Het gaat om een bedrag van $ 70 miljard. Het niet betalen van de rente zal voor chaos op de financiële markten zorgen binnen en buiten de VS. Internationaal wordt schatkistpapier van de VS gebruikt als onderpand voor transacties. De consequenties daarvan laten zich maar moeilijk inschatten. Zeker is dat de VS te boek zullen staan als wanbetaler. Voor kredietbeoordelaars zal het aanleiding zijn om de kredietstatus van het land verder te verlagen. In 2011 was de discussie rond het thema schuldenplafond aanleiding om de VS de Triple A status af te nemen. Een afwaardering voor de kredietwaardigheid is uiteraard een aanslag op de safehaven status en zal het kostbaarder voor de VS maken om schuldpapier in de markt te plaatsen. Koersen op de financiële markten zullen instorten. Toen in 2011 pas op het allerlaatste moment overeenstemming werd bereikt, daalden de koersen op Wall Street met 20%. In de maanden erna vertraagde de economische groei in het land. Consumenten en bedrijven reageerden heel negatief op het politieke geharrewar.
Effecten
Niet alleen binnen de VS zal een uit de hand lopende discussie rondom het Schuldenplafond grote consequenties hebben, maar ook daarbuiten zullen de effecten voelbaar zijn. In de afgelopen maanden hebben we veel aandacht besteed aan bijvoorbeeld de Australische dollar, de Japanse Yen en de euro. Als de VS in gebreke mochten blijven bij het betalen van de rente op hun schulden, dan verliest het land zijn status als safe haven. Beleggers zullen de kuierlatten nemen en op zoek gaan naar andere safe havens. Landen met zo’n status zijn Zwitserland en Noorwegen, maar ook Japan, Australië en de eurozone. Een default van de VS houdt in, dat de valuta’s van deze landen en regio’s sterk in waarde gaan oplopen. Dat zou echter weer fnuikend kunnen zijn voor het voorzichtig economisch herstel in die landen en regio’s.
Kortom, de heilloze politieke discussie, die met de shutdown is ingezet, kan uitmonden in een economische terugval van niet alleen de VS maar van de hele wereld. Zal het zover komen? Iedereen hoopt, dat zelfs de Tea Party op het allerlaatste moment tot bezinning zal komen. Zeker is dat echter allerminst. Gematigde krachten binnen de Republikeinse Partij zoals John Boehner en John MacCain hebben elke greep op de rechtervleugel verloren. Sterker nog, ze moeten vrezen voor hun eigen politieke voortbestaan. De Tea Party op zijn beurt weet zich gesteund door een fanatieke achterban voor wie ‘overheid’ een besmette term is. Ze zijn bereid heel ver te gaan om Washington op de knieën te krijgen.
Cor Wijtvliet spreekt aankomende tijd op de seminar reeks ‘Bescherm uw toekomst’. Meer informatie…
