Het jaar 2013 spoedt ten einde en er is veel optimisme voor 2014. Dat moet het jaar worden waarin de crisis definitief wijkt en weer gaat plaatsmaken voor groei. Het is echter niet moeilijk om grote vraagtekens te plaatsen bij dit groeiend optimisme. Tegenover positieve indicatoren staan zeker evenveel negatieve.
Stagnatie
Natuurlijk, de VS hebben het voortouw genomen in het herstel. Maar een deel van de groei is gebaseerd op het opbouwen van voorraden door bedrijven. Die moeten echter wel weer verkocht worden en daar schort het nog aan. Het is bovendien nog maar de vraag of Europa in 2014 de barrière van een bescheiden 1% groei kan slechten. Dat wordt een reuze toer. Daar zijn vriend en vijand het over eens. Sterker nog, bij menigeen begint langzamer het angstvisioen te groeien, dat zeker Europa verzeild kan raken in een langdurige periode van stagnatie. Die is dan het gevolg van alsmaar bezuinigen en besparen, waardoor de vraag helemaal opdroogt.
Fiscale stimulans
Het is echter nog veel te vroeg om te wanhopen. De westerse wereld zou kunnen terugkeren naar het stimuleringsbeleid van 2009. Toen namen overheden gezamenlijk het initiatief voor grootschalige investeringen. Dat beleid had succes, maar werd helaas veel te vroeg weer afgeblazen. Waarom zouden westerse overheden dit trucje niet nog een keer uitproberen en nu beter getimed en gecoördineerd.
In april 2009 besloten overheden met Duitsland en de VS voorop om de internationale economie een fiscale stimulans te geven van $ 5 miljard. Chinese banken op hun beurt pompten massieve bedragen aan krediet de economie in om zo de import te bevorderen. Ook dat leverde een grote bijdrage aan het wereldwijde herstel in dit jaar. Landen bleken echter al heel snel tevreden en kregen de neiging alleen nog maar op de eigen problemen acht te slaan. Landen als Duitsland en de VS gaven hierin het kwalijke voorbeeld, evenals het Verenigd Koninkrijk.
Monetaire stimulering
De enige vorm van geaccepteerde stimulering is die door centrale banken. Maar deze vorm van stimulering heeft zo zijn beperkingen. Het kan alleen maar voor binnenlandse stimulering gebruikt worden en vaak ook nog ten koste van andere landen. Denk bijvoorbeeld aan de verzwakking van de Amerikaanse dollar en Japanse yen door het medicijn van de monetaire verruiming. Het (onbedoelde?) resultaat is, dat Europa, het continent met de zwakste economie nu opgescheept zit met een dure valuta. Aan het einde van het derde kwartaal waren de eerste negatieve uitkomsten te zien. Zowel Frankrijk als Duitsland zagen hun exportorders verminderen.
Handen ineenslaan
Als de VS, China, Duitsland en in mindere mate het Verenigd Koninkrijk en Frankrijk de fiscale handen opnieuw zouden ineen slaan, dan zouden daar op korte termijn positieve uitkomsten van te noteren zijn. Het zou al heel snel de wereld wakker schudden uit haar comateuze slaap! Het zou bovendien het gevaar van een langdurige stagnatie afwenden. De kans is echter levensgroot, dat overheden anno 2014 dezelfde fout maken als in de jaren dertig van de vorige eeuw. Toen was het ieder voor zich en God voor ons allen. De crisis bleef onverminderd in hevigheid en zoiets kan ook in 2014 gebeuren!
Cor Wijtvliet
Bron: Ashoka Mody, the looming lost decade, Project-Syndicate, December 10, 2013
(U kunt uw reacties richten aan [email protected])
