Het gesprek in 2014 gaat ongetwijfeld over de groeiende ongelijkheid. Dat is vooral te danken aan het boek van de Fransman Thomas Piketty, le Capital aux XXI siècle. Het boek toont aan, dat er zich in de naoorlogse periode geleidelijk een tweedeling in de Westerse maatschappij heeft voltrokken, waarbij steeds meer vermogen in handen van een steeds kleinere groep is terecht.
Piketty
Inkomens- en vermogensongelijkheid zijn iets van alle tijden. Maar niet altijd wordt het als echt schrijnend ervaren. Tot aan de jaren tachtig van de vorige eeuw leek ongelijkheid minder, in ieder geval minder geprononceerd. De rijken waar heel rijk, zoveel was ook toen duidelijk. Maar de rijken maakten toen wel deel uit van de maatschappij. Ze waren er zich van bewust, dat ze in een bepaald deel van de wereld leefden en dat juist dat gegeven hen medeburger maakte. Dat was misschien ook de reden, dat de rijken van toen meer verantwoordelijkheid voor de wereld om hen heen voelden. Ze werkten over het algemeen vruchtbaar samen met vakbonden en zagen een belangrijke rol weggelegd voor overheden om markten te reguleren en te stabiliseren. Bovendien begrepen ze goed, dat belastingen een noodzakelijk kwaad waren om allerlei publieke goederen te betalen, zoals een infrastructuur voor de economie en een sociaal vangnet voor de armen. Kortom, de agenda van de superrijken viel grotendeels samen met het nationale belang!
Die vlieger gaat niet langer op. Superrijken gaan steeds meer de weg op van klagende moguls die zichzelf, hun levenswijze en vermogen bedreigd zien door de populisten. Ze voelen ook minder een minder verwantschap met de maatschappij waarin ze leven. Ze voelen al helemaal geen verantwoordelijkheid meer voor die maatschappij. Belasting betalen ervaren ze als een aanval van een lastige overheid onder druk van een jaloerse middenklasse. Die geestesgesteldheid is waarschijnlijk een gevolg van het proces van globalisering. Het management van multinationals en banken heeft het idee, dat het kan gaan en staan waar het wil. Ze voelen zich niet langer geografisch ingeperkt. Ze zijn niet langer afhankelijk van de consument van een willekeurig land. Ze hoeven dan ook niet langer verantwoordelijkheid nemen voor de bevolking van het land, waar ze ooit groot groeiden.
Het idee, dat de ze onkwetsbaar zijn, blijkt in de praktijk niet houdbaar. Het blijkt, dat ze voor de stabiliteit van en
toegankelijkheid tot de markten meer dan ooit afhankelijk zijn van de steun van overheden. In tijden van rust en kalmte heeft het er alle schijn van, dat markten op de automatische piloot fungeren. Maar dat verandert allemaal snel, als een economische storm opsteekt. Dan weten al deze managers niet, hoe snel ze hun belangen moeten laten beschermen door diezelfde verfoeide overheid. Dan weet men weer precies waar men vandaan komt en waar de belangen werkelijk liggen. De crisis van 2008 geeft voorbeelden te over van dit gedrag. Het was de Amerikaanse overheid, die Wall Street overeind hield en de automobielindustrie. En wie profiteerde het nadrukkelijkst van de financiële gulheid van de overheid? Precies, het was en is diezelfde elite.
Trouwens, ook in goede tijden is de rol van de overheid onmisbaar. Het is een rijke bron van R&D en innovatie, waar bedrijven hun voordeel mee doen. De overheid vaardigt ook wetten uit om bijvoorbeeld patenten te beschermen en het intellectueel eigendomsrecht. Het is ook de overheid, die voor het onderwijs betaalt. Daardoor kunnen bedrijven goedgeschoolde werknemers aantrekken. Kortom, zonder hulp van de overheid zou het voor bedrijven nagenoeg onmogelijk zijn om naar behoren te functioneren.
Het is niet te verwachten, dat de superrijken hun zelfzuchtige mentaliteit snel zullen veranderen. Maar op zich hoeft dat geen probleem te zijn. Maar dan moeten ze wel beseffen, dat de door hen bewierookte markten niet kunnen functioneren zonder de ruggensteun van een gezond samenleving en een goed georganiseerde overheid!
Cor Wijtvliet
Bron: Dani Rodik, A class of its own. Project syndicate July 10 2014
BELANGRIJK:
– Opmerkingen en vragen kunt u richten aan: [email protected]
– Bezoek ook de website van Cor Wijtvliet en lees meer door hem geschreven artikelen
– U kunt Cor Wijtvliet boeken voor een inspirerende spreekbeurt. Laat u verrassen!
– U kunt zich hier abonneren voor het wekelijks Cor Wijtvliet Journaal, voor het geval u deze
nog niet automatisch ontvangt.
– Maak ook kennis met de nieuwsbrief Crash Investor, een vrijwel onmisbaar document voor de actieve belegger!
