Het is in Nederland in kringen van wetenschappers en beleidsmakers niet bepaald bon ton om openlijk je twijfel over de euro te ventileren. Dan word je al snel in het kamp van het populisme ingedeeld en zodoende min of meer monddood gemaakt.
Uitzichtloos
Desalniettemin heeft de vooraanstaande Nederlandse historicus Jan Luiten van Zanden dat aangedurfd. In een vraaggesprek met het financieele Dagblad spreekt hij van een uitzichtloze situatie, waarin de Europese Monetaire Unie dreigt te belanden. Landen als Portugal, Griekenland of Italië resten volgens Van Zanden slechts twee keuzes: of uittreden of economisch gewurgd worden.
Voor de historicus is het Europese avontuur te ver doorgeschoten. De EMU kan niet werken, omdat de macht gedecentraliseerd is. De enige mogelijkheid die beleidsmakers zien is kiezen voor de vlucht naar voren. Bij ieder nieuw probleem worden nieuwe plannen gesmeed. Echte oplossingen komen echter niet ter tafel.
Parallel
Zoals een goed historicus betaamd heeft Van Zanden gezocht naar historische parallen. Voor hem zijn de Jaren Dertig van de vorige eeuw het onheilspellende voorbeeld. Toen zat de Nederlandse gulden vastgeklonken aan de gouden standaard. Die innige band dreigde destijds de economie te verstikken. Pas in 1936 besloot Nederland als laatste natie in de wereld om die band door te knippen. Maar toen was er al nodeloos veel leed geleden.
Nu zijn de lidstaten van de eurozone misschien nog wel vaster aan elkaar gebonden. Net zoals toen neemt Nederland maatregelen om aan de EMU-afspraken te voldoen. Het is echter tegelijk evident dat die maatregelen de Nederlandse economie schaden. Die schade is nog veel groter voor de perifere landen. Die kunnen immers niet meer de munt devalueren om zo wat concurrerender te worden. Van Zanden stelt daar het Poolse voorbeeld tegenover. Dat land is de hele crisis door hard blijven groeien.
Exit
Van Zanden ziet eigenlijk nog maar één oplossing en dat is een exit voor de perifere landen. Nog eens tien of vijftien jaar doormodderen, zoals nu gebeurt, is in zijn ogen geen reële optie. Hij is echter geen voorstander van een Big Bang. Een land als Griekenland moet geleidelijk kunnen werken aan zijn exit. Een goed begin zou kunnen zijn de herintroductie van de drachme naast de euro. Die zal snel een aantrekkelijke marktkoers krijgen en zo waarschijnlijk steeds meer Grieken aan zich binden. Misschien gaan ze dan wel belasting betalen.
Nadeel
Het evidente nadeel van de huidige maatregelen is in de ogen van de historicus, dat ze op de langere termijn niet zijn vol te houden. Zo wordt de rente kunstmatig laag gehouden, maar toch moet de economie de ene opdoffer na de andere incasseren en blijft die kwakkelen. De rente kan ook niet eeuwig laaggehouden worden.
De historicus erkent, dat de economische zwakte van Nederland niet volledig is toe te schrijven aan het beleid van Brussel. Hij wijst er echter wel op, dat zelfs de sterke economie van Duitsland gaat kwakkelen.
Voor Jan Luiten van Zanden kloppen de uitgangpunten van de EMU niet. Beleidsmakers zijn uitgegaan van de theorie van the optimal currency area. Die werkt in de VS wel. Een florerend Florida zal werkzoekenden uit een zwak Cleveland naar zich toe trekken. Dat gebeurt op grote schaal bij elke nieuwe recessie. En zo zijn de VS keer op keer in staat de grootste schokken van een crisis op te vangen. In Europa gebeurt dat amper of niet. Grieken en Spanjaarden trekken niet en masse naar Duitsland om daar hun geluk te beproeven. Onevenwichtigheden blijven daarmee een pijnlijk fact of life.
Cor Wijtvliet
Bron:
Financieele Dagblad, Geschiedenis met de gouden standaard in jaren 30 herhaalt zich op gruwelijke manier. Dinsdag 23 juli 2013
>> Wilt u de dagelijkse column van Cor Wijtvliet zonder een dag vertraging ontvangen? Klik hier om u aan te melden voor de gratis Wijtvliets Investment Insider nieuwsbrief! <<
