Deflatie bedreigt de toekomst van de eurozone

Vrijdag 1 november jl. bleek uit cijfers van Eurostat, dat de kerninflatie in de eurozone nog slechts 0,7% bedraagt. Dat is ver onder het door de ECB gewenste niveau van 2%. Daarmee is het gevaar van deflatie in de eurozone een stuk reëler geworden, dan een gevaarlijke stijging van de inflatie.

Uiteenvallen van de EU
De oorzaak van de nieuwe dreiging ligt in de manier waarop de schuldencrisis tot nu toe is aangepakt. De remedie luidde verregaande bezuinigingen in de periferie in combinatie met dalende lonen. Tegelijkertijd vonden er in het noorden geen aanpassingen aan, zoals het opvoeren van de bestedingen om zo de export vanuit het zuiden meer kans te geven.

Dat het gevaar van deflatie beslist niet meer denkbeeldig is, blijkt uit de woorden van een bestuurslid van de ECB, Benoît Coeuré. Hij waarschuwde onlangs voor Japanse toestanden in Europa. Dat betekent, niet meer en niet minder, dat we hier serieus rekening moeten houden met een verloren decennium in combinatie met een complete verloren generatie. De crisis zou zodoende zo diep kunnen gaan ingrijpen, dat het uiteindelijk tot een uiteenvallen van de eurozone kan leiden en misschien zelfs van de Europese Unie. Daardoor zou Europa ver terug de geschiedenis in geslingerd worden en zou zijn rol op het wereldtoneel volledig uitgespeeld zijn.

Redenering
De enige manier om dit horrorscenario te voorkomen is volgens sommige analisten de afschaffing van de euro. Dat zou weliswaar ook het einde van de eurozone betekenen, maar het zou de EU redden. Op deze redenering is echter nogal wat op aan te merken. De manier waarop de eurozone tot nu toe de crisis heeft gepoogd op te lossen, dreigt nu te ontaarden in een deflatoire Europese omgeving. Om die het hoofd te bieden, is juist een sterk politieke unie nodig met grote beslissingsbevoegdheden. De instituties binnen de Europese Unie zijn hier ten ene malen niet voor opgericht. De EU kan dus nooit een ingewikkelde macro-economische situatie oplossen.

Integratie
Het zou daarmee maar beter zijn de eurozone als het hart van de Europese integratie te beschouwen. Vanuit dit standpunt geredeneerd, is het gemakkelijker om verdragen en instituties aan te pakken, die een sta-in-de-weg zijn om de (huidige)complexe monetaire situatie naar behoren te managen. Uiteindelijk lijkt alleen nog een sterke politieke unie kansrijk om de huidige schuldproblematiek het hoofd te bieden. Tegelijkertijd kunnen er dan instrumenten komen om (toekomstige) schulden gemeenschappelijk te verklaren. Een politieke unie maakt ook een sterke bankenunie waarschijnlijker. Een politieke unie tenslotte kan de broodnodige transfer van middelen van noord naar zuid regelen.

Electoraat
Problematisch voor deze houding is de opstelling van een groeiend deel van het electoraat van de lidstaten van de eurozone. Die houden in steeds grotere getalen Europa verantwoordelijk voor de huidige crisis. Dit electoraat zal er daarom weinig voor voelen macht vanuit het eigen land over te dragen aan Brussel. Het is derhalve de dure taak van Brussel om de ontevreden bevolking van de lidstaten te overtuigen van het fatale alternatief: een Europa gedompeld in deflatie en geteisterd door aanhoudend lage groei. Als dat niet lukt, dan zijn euro en EU verloren.

Dat moet bijna wel gebeuren! Kijk maar naar de manier waarop Brussel nu het electoraat probeert te paaien: management by communication. Beleidsmakers worden niet moe ons te vertellen, dat de crisis voorbij is. Er zullen slechts weinigen echt geloof hechten aan deze uitspraken. Misschien beginnen de beleidsmakers zelf wel terug te verlangen naar de jaren van voor de euro en de eurozone. Toen was het leven nog heel gewoon!
Cor Wijtvliet

Bron:
Wolfgang Münchau, Worry about the euro, niet the European Union. Financial Times, November 3, 2013