Sinds de crisis is begonnen, kijkt menig lid van de eurozone met een scheef oog naar Duitsland. Daar loopt alles economisch op rolletjes en lijkt de crisis ver weg. Duitse beleidsmakers vinden daarom, dat de rest van Europa zich aan hun land moet spiegelen en het succesvolle beleid van de laatste tien jaar maar beter kan kopiëren. De Duitsers kunnen met recht trots zijn op hun land. Het land huisvest meerdere eersteklas multinationals, heeft een verhoudingsgewijs lage werkloosheid en heeft een triple A kredietbeoordeling.
Maar naast alle lofuitingen moeten er ook wat minder vrolijke kanttekeningen geplaatst worden. De loonontwikkeling stagneert alweer jaren, de Duitse banken behoren tot de zwaksten in Europa, het investeringsniveau laat zeer te wensen over, evenals de groei van de productiviteit. Het land vergrijst verder in razend tempo en het voert een beggar-thy-neighbour beleid. Door de lonen kunstmatige laag te houden, subsidiëren de Duitsers de export naar de rest van de wereld. Desondanks begint de crisis toch greep te krijgen op onze Oosterburen. Over het afgelopen tweede kwartaal van dit jaar is ook de Duitse economie gekrompen. Maar ook de prestaties over de crisisjaren zijn minder indrukwekkend, dan ze op het eerste gezicht lijken. Zo is de Duitse economie sinds 2008 met een magere 3,6% gegroeid. Dat is minder dan de Zweden en de Zwitsers hebben laten zien.
Misschien is het Duitse economische beleid over de afgelopen 10 à 15 jaar minder imponerend dan aangenomen. Nog aan het begin van deze eeuw gold het land als de zieke man van Europa. Om er weer bovenop te komen, heeft het land een politiek van kostenbeheersing geëntameerd. Dat mondde uit in een daling van het investeringsniveau van 22,3% van het Bruto Binnenland Product naar17% in 2013. De gevolgen van dit beleid zijn goed merkbaar. De infrastructuur van het land zou best een opknapbeurt kunnen gebruiken en op elk niveau schiet het onderwijs tekort. Volgens de OESO is het bovendien moeilijk zaken te doen in Duitsland. Het land mag dan veel topbedrijven binnen zijn grenzen hebben, maar er is daaronder geen enkel bedrijf, dat in dezelfde league speelt als Facebook of Google.
Duitsland stagneert
Met een schamele groei van 0,9% per jaar is het duidelijk dat Duitsland economisch praktisch gesproken stagneert. En het zijn de werknemers die de rekening betalen voor de stagnatie. In reële termen gesproken verdienen ze nu minder dan in 1999. De werkgevers zijn derhalve spekkopers, zij het dat deze onverwachte bonanza hen er van weerhouden heeft in nieuwe technologieën te investeren.
De schaduwzijden van het Duitse bezuinigingsbeleid worden steeds duidelijker. De binnenlandse vraag groeit amper of niet en daarmee moet de groei uit de exportsector komen. Dat lukt steeds minder, omdat niet alleen de rest van de eurozone stagneert, maar ook een belangrijke groeimarkt als China.
Overschotten
Aanhangers van het Duitse model worden niet moe om te wijzen op het grote overschot op de handelsbalans. Dat is voor hen het bewijs van de kracht van het Duitse model. Je kunt de 
gedachtegang echter ook omkeren en beweren dat een te groot overschot een bewijs is van falen. Lonen stagneren, de vraag zakt in en de spaaroverschotten worden niet in het binnenland geïnvesteerd maar stromen de grens over. Voeg daar nog aan toe, dat het bancair systeem zwak is en dan blijkt de claim, dat Duitsland het anker van stabiliteit voor de eurozone is, pure bluf te zijn.
De zwakke koopkracht treft trouwens niet alleen de Duitse werknemers, maar ook de rest van de eurozone. Die kan zijn spulletjes maar moeilijk kwijt op de grootste markt van de zone. Dat maakt het herstel weer moeizamer. De claim, dat landen als Griekenland nooit hun leningen zullen aflossen, krijgt iets van een self fulfilling prophecy.
Duitsland zou er alleen al uit eigenbelang goed aan doen meer te investeren in een snelle verbetering van de productiviteit. Dat zou de koopkracht van burgers meer ten goede komen dan het huidige systeem te handhaven; het systeem van het eenzijdig verbeteren van het concurrerend vermogen door de kosten te verlagen. Daar zou de rest van Europa ook weer van kunnen profiteren en zou er wellicht een einde kunnen komen aan de crisis.
Cor Wijtvliet
BELANGRIJK:
- Opmerkingen en vragen kunt u richten aan: [email protected]
- Bezoek ook de website van Cor Wijtvliet en lees meer door hem geschreven artikelen
- U kunt Cor Wijtvliet boeken voor een inspirerende spreekbeurt. Laat u verrassen!
- Ontvangt u het Journaal niet rechtstreeks? Abonneert u zich dan hier!
