Spanje: de uitblinker van 2014

De afgelopen twintig tot dertig jaar is steeds opnieuw gebleken, dat economieën die bereid zijn tot structurele aanpassingen en hervormingen, succesvol zijn en blijven. Voorbeelden uit het verleden zijn het Verenigd Koninkrijk onder Thatcher, de Verenigde Staten onder Ronald Reagan, Duitsland onder Gerhard Schröder en China onder Deng Xiaoping.
Het zou zo maar kunnen, dat Spanje tot dit illustere gezelschap gaat behoren. Hoewel dit land nog een lange weg heeft af te leggen, overheerst het idee dat het ergste definitief achter de rug is. Spanje biedt het typische voorbeeld van een land dat een verkeerde groeistrategie heeft gevolgd, diep in de versukkeling is geraakt en nu dient het herstel zich aan in de exportsector.

Ook Spanje heeft de broekriem moeten aanhalen

Het verhaal van het land is genoegzaam bekend. Groei en welvaart waren gebouwd op het opblazen van de onroerend goed sector. Door de snel stijgende lonen kwam juist de exportsector internationaal steeds meer in de verdrukking, zeker ten opzichte van een land als Duitsland.

Toen de crisis de binnenlandse vraag deed instorten, was ook de exportsector nog maar van weinig waarde. De sector was niet langer competitief door te hoge lonen en een overgewaardeerde euro. De snel verslechterende overheidsfinanciën en een overdaad aan regelgeving maakte een snel en doeltreffend antwoord op de crisis bij voorbaat onmogelijk.

Spanje hervormt

Het pad naar herstel is lang en pijnlijk geweest. In de eerste plaats moesten de lonen omlaag. Ze bivakkeerden ver boven de productiviteit van het land. Zonder de mogelijkheden, die wisselkoersen bieden, is het een uiterst pijnlijk aanpassingsproces geweest. Maar het is ook succesvol geweest. Spaanse lonen zijn weer van dien aard, dat Spanje weer de concurrentie met het buitenland aan kan. Loonmatiging was niet de enige noodzakelijke aanpassing aan de nieuwe realiteit. Ook moesten er op de arbeidsmarkten de nodige rigiditeiten en rechten geslecht worden. Bovendien kreeg het belang van de exportsector voorrang boven de binnenlandse markt. Het gevolg daarvan was een torenhoge jeugdwerkloosheid. De overheid heeft echter manmoedig aan dit harde beleid vastgehouden en waarschijnlijk met succes. De eerste tekenen, dat de arbeidsmarkt herstelt, zijn zichtbaar.

Spanjaarden gaan de straat op

Tot de problemen, waar Spanje mee kampt, behoort een kwakkelende kredietverlening aan bedrijven, die voor de binnenlandse markt werken. Die laat zeer te wensen over. Maar hulp komt uit onverwachte hoek. Het internationaal werkend bedrijfsleven beoordeelt het herstructureringsproces in Spanje positief. Er is bereidheid om in dat land opnieuw te investeren, omdat er geloof is in het uiteindelijk herstel van de koopkracht.

Met het succes van zijn beleid onderscheidt Spanje zich positief van een land als Italië, dat voor een deel kampt met dezelfde kwalen. In het laatste land is van loonaanpassing nog maar amper of geen sprake. Hier kan de exportsector de rol van aanjager van de economie niet vervullen. Ook is er van aanpassing van de arbeidsmarkt en vermindering van de regelgeving nog lang geen sprake. Misschien schrikken de Italianen wel terug voor een lijdensweg à la Spanje. Dat moge zo zijn, maar het gaan van deze weg van moeizame aanpassingen lijkt onontkoombaar.

Winkels sluiten door dalende consumentenbestedingen

Er moet meer evenwicht komen tussen de diverse sectoren van de economie. Dat zal vooral ten koste gaan van veel binnenlandse sectoren die amper concurrentie te duchten hebben en die daarom slecht functioneren. Los daarvan, technologische ontwikkelingen en het voortgaande proces van globalisering eist voortdurende aanpassingen. Zelfs landen, waar alles min of meer in evenwicht is, ontkomen daar niet aan. Landen, die zich niet aanpassen, zullen definitief afhaken en achterblijven!

Cor Wijtvliet

Michael Spence, the gain in Spain. Project Syndicate, April 23, 2014

BELANGRIJK:

• Opmerkingen en vragen kunt u richten aan: [email protected]
• Bezoek ook de website van Cor Wijtvliet en lees meer door hem geschreven artikelen.
• U kunt Cor Wijtvliet boeken voor een inspirerende spreekbeurt. Laat u verrassen!
• U kunt zich hier abonneren voor het wekelijks Cor Wijtvliet Journaal, voor het geval u deze
• nog niet automatisch ontvangt.