De rente op staatsobligaties is sinds mensenheugenis niet zo laag geweest. In grote delen van de (westerse) wereld is de yield zelfs negatief. Dat roept vragen op! Kan de yield nog lager? Wat gebeurt er als die yield plotsklaps begint te stijgen? Het antwoord op de eerste vraag is ja, de yields kunnen waarschijnlijk nog lager. Het antwoord op vraag twee is niet eenduidig. Een geleidelijke correctie zou een gezonde uitwerking op de markt hebben, maar een snelle correctie kan uitmonden in een ramp.
De eerste vraag die we horen te stellen is natuurlijk waarom beleggers bereid zijn om te betalen voor het privilege hun spaarcentjes uit te lenen aan de overheid. Dat is het wezenskenmerk van een negatieve yield! Bij die beslissing spelen verschillende factoren een rol. Sommige spelen op de korte termijn, andere op de lange.
Natuurlijk speelt de economie een rol. Dalende yields op staatsobligaties zijn geen nieuws. Die trend dateert al van het begin van de jaren ’80 van de vorige eeuw, toen Paul Volcker van de Fed de rente agressief verhoogde in een poging de uit de hand gelopen inflatie te beteugelen. Zijn inspanningen werden beloond en sindsdien nemen beleggers genoegen met een alsmaar dalende yield! Steeds minder betrokkenen weten nog van de tijd dat de yield niet als vanzelfsprekend omlaag ging.
Rente obligaties daalt al sinds jaren tachtig (Grafiek via Financial Times)
Lage economische groei
Nu wil het geval, dat lage inflatie vaak hand in hand gaat met lage economische groei. Voorstanders van de samenhang tussen yield en economische groei wijzen erop dat we door de schuldenberg beland zijn in een periode van secular stagnation. Onder deze omstandigheden houdt het geld zijn waarde, zijn alternatieve beleggingen amper aantrekkelijk en dus kun je als belegger gewoon staatsobligaties blijven kopen. De enige logische oplossing lijkt dan om de economische groei te stimuleren om zo weer inflatie te krijgen.
Dat is iets wat centrale banken de afgelopen jaren met de moed der wanhoop geprobeerd hebben. Eerst hebben ze de rente naar 0% verlaagd en vervolgens zijn ze in het kader van de zogeheten monetaire verruiming op grote schaal obligaties gaan opkopen met de bedoeling de yield omlaag te drukken. Ze zijn in hun opzet zeer zeker geslaagd!
Vergrijzing
Dat succes geldt voor de korte termijn, maar er speelt ook nog een lange termijnfactor en dat is de demografie. Overal in de ontwikkelde wereld zien we het proces van vergrijzing en ontgroening. Er komen steeds meer ouderen, die langer leven, en steeds minder jongeren. Het aantal werkenden neemt langzaam maar zeker af. Daarmee daalt het tempo van de groei en dus kan de rente omlaag.
Uit onderzoek van Fed komt naar voren dat het natuurlijke groeitempo in een land als de VS sinds 1980 door de wijzigende demografische verhoudingen 1,25% lager is komen te liggen. Het vervelende is dat er geen gemakkelijke oplossing is. Het duurt lang, erg lang, voordat demografische verhoudingen weer verbeteren!
Vraag en aanbod
Problemen rondom pensioenen vallen samen met problemen rond vergrijzing. Pensioenfondsen worstelen met het probleem van een steeds ouder wordende bevolking. In een aantal landen hebben toezichthouders de pensioenfondsen gedwongen meer obligaties te kopen om zo op termijn aan hun verplichtingen jegens de gepensioneerden te kunnen voldoen. Naarmate de vraag naar staatsobligaties stijgt, daalt de yield verder. Het gevaar van een vicieuze cirkel is onmiskenbaar!
Dalende yields maken het voor pensioenfondsen steeds moeilijker om hun verplichtingen jegens de gepensioneerden na te komen. Dat kan er toe leiden dat bedrijven en overheden te kampen krijgen met een tekort aan middelen om te investeren. Het kan er ook toe leiden, dat pensioenen fors gaan dalen of zelfs totaal verdampen!
Het zou daarom om meerdere redenen heilzaam zijn als yields geleidelijk gaan herstellen. Alles draait om een geleidelijk herstel, maar recente ervaringen stellen amper gerust. Toen de Fed in 2013 suggereerde dat het zou gaan stoppen met het beleid van monetaire verruiming, schoten yields omhoog! Vooral de financieel minder gezonde opkomende markten werden zwaar getroffen en even leek de wereld weer op een nieuwe crisis af te stevenen. Met andere woorden, een snel herstel van de yield mag dan misschien gunstig zijn voor pensioenfondsen, maar zij zijn zo ongeveer de enigen!
Cor Wijtvliet
Deze bijdrage is mogelijk gemaakt door Beurshalte
Over Beurshalte:
Dagelijks publiceert Beurshalte nieuwsbrieven en columns van leden van de redactie en van gastauteurs over de wereld van beleggen en alles wat ermee samenhangt. Daarnaast publiceert beurshalte wekelijks een nieuwsbrief met unieke inhoud over relevante beleggingsthema’s. Belangstellende lezers kunnen een gratis abonnement nemen. Als u geïnteresseerd bent, kunt u zich hier aanmelden!
Disclaimer: Bovenstaand artikel is geen professioneel beleggingsadvies en het is ook geen uitnodiging om te gaan beleggen. Beleggen brengt kosten en risico’s met zich mee. In het verleden behaalde resultaten bieden geen garantie voor de toekomst. Het artikel is louter de persoonlijke mening van de auteur.
