Op 20 januari wordt Donald Trump officieel de nieuwe president van de Verenigde Staten. Met zijn inauguratie komt er een einde aan acht bewogen jaren onder leiding van Barack Obama. Maar was hij ook een goede president? Daarover verschillen de meningen.

Olav ten Broek schreef naar aanleiding van een artikel van Maarten van Rossem in het Historisch Nieuwsblad een uitgebreide reflectie op de laatste Amerikaanse presidenten, waarin hij zeer kritisch uithaalt naar president Obama.

Was Obama de slechtste president van Amerika?

“Amerikakenner” Maarten van Rossem maakt weer eens een uitglijder van jewelste. De beste presidenten waren volgens hem Washington, Lincoln en Franklin Roosevelt. En de slechtste? Richard Nixon.

Dat hij Warren Harding niet als slechtste president noemt is bizar. Harding heeft werkelijk niets goed gedaan, was uitermate corrupt en dito impopulair. De “roaring twenties” met een booming economie en daarbij horende feestcultuur hebben hem ietwat beschermd, maar wat hij naliet was een puinhoop. Harding was de ware schurk, zuivere maffia. De georganiseerde misdaad kon onder zijn presidentschap, o.a. door de “drooglegging”, zowat het machtigste instituut in de grote steden worden.

Wil je nog een schurk? Harry Truman werd en wordt bejubeld als winnaar van de oorlog tegen Japan, maar zoveel reden tot bewondering is er niet. Truman gooide twee – onnodige – atoombommen op onschuldige burgers, hij was het die al vanaf Potsdam met de Koude Oorlog bezig was, hij startte een volstrekt onnodige wapenwedloop met de Sovjet-Unie, gedroeg zich als een plurk jegens buitenlanders en het ontbrak hem aan wat voor intellect of inzicht dan ook. Truman was bovendien een aarts-racist met KKK-banden.

Ach, Lyndon B. Johnsson. De man die dankzij een moord president werd en miraculeus precies dat ging doen wat zijn voorganger juist van plan was te stoppen: oorlog in Vietnam en meer macht naar de CIA en de FBI. Ook de man van de “Great Society”, een goedbedoeld rassenintegratieplan waar weinig van terecht kwam.

Er valt op Nixon een hoop aan te merken, de man was onsympathiek en destijds het symbool van de Vietnamoorlog. Maar hij was ook de president die uiteindelijk inzag dat de oorlogen in Indochina niet te winnen waren. Nixon was de president die als eerste werkte aan het verminderen van massavernietigingswapens, hij sloot met de Sovjet-Unie het SALT-I akkoord. Nixon erkende de Volksrepubliek China en bezocht Peking. Nixon was de eerste president die milieuwetten aannam en hij nam wetten aan om het onderwijs te verbeteren.

Slicky Dicky ging de geschiedenis in als uitermate onsympathiek figuur, de napalmpresident, de schurk van Watergate, maar helemaal terecht is dat niet. In tegenstelling tot Harding heeft hij ook goed gedaan, of gepoogd en was daarom volgens mij zeker niet de slechtste president ooit.

Waar Maarten van Rossem nog een beetje vertwijfeld om George W. Bush loopt te draaien, vergeet hij de zittende president Barack Hussein Obama. Geen enkele president vóór Obama heeft beide volledige ambtstermijnen meerdere oorlogen tegelijk gevoerd en dat terwijl Obama “no more war” riep als verkiezingsbelofte, net als “close Guantanamo” en “hope” en “change”.

Guantanamo is nog altijd open en er kwamen nog oorlogen bij. Obama erfde Irak en Afghanistan. Laatstgenoemde oorlog is het langstlopende conflict uit de Amerikaanse geschiedenis. Obama, bedankt. Daarnaast startte Obama proxy-oorlogen in Syrië, Libië, Somalië, Oekraïne en Jemen. Hij bombardeerde Pakistan met 1.700 drone-vluchten, destabiliseerde Europa en Azië en steunde een uiterst gemene staatsgreep in Brazilië.

Obama bouwde de spionageactiviteiten van zijn zeventien geheime diensten verder uit, luisterde bevriende staatshoofden 24/7 af en bemoeide zich veel meer dan zijn voorganger met interne, Europese aangelegenheden. Obama verdubbelde de staatsschuld, verwaarloosde op ernstige wijze zijn land en startte een collectieve zorgverzekering “Obamacare” (hoe kom je er op) die voor gewone mensen al gauw onbetaalbaar werd.

Misschien, of wel zeker, is Obama de allerslechtste president ooit. Onder zijn presidentschap stierven een miljoen burgers in landen die geen enkele bedreiging vormden voor de VS. Er zijn er voor minder opgehangen.

Nou, nog eentje dat. Een goeie. Herbert Hoover staat in alle geschiedenisboeken als incapabele slapjanus, omdat hij de gevolgen van de beurskrach van 1929 niet wist te pareren. Hij zou niets voor het land hebben gedaan. Wat een onrecht. Hoover was een briljante man die tientallen miljoenen mensen het leven redde door eerst de voedselvoorziening te regelen na rampzalige overstromingen in de Mississippidelta, om daarna een programma te starten waarbij iedereen weer een goede woning kreeg.

Vervolgens regelde hij in de Eerste Wereldoorlog een voedselcampagne voor België waaraan minstens tien miljoen mensen hun leven dankten. Tegen de tijd dat Herbert Hoover president werd, was hij al vele malen de hemel ingeprezen. En hij nam wel degelijk maatregelen om de ergste gevolgen van de crisis te bezweren, al hielpen die in de beginjaren niet voldoende. Zijn opvolger, de heldhaftige Franklin Delano Roosevelt, kreeg ook pas na een jaar of vijf enige grip op de “grote depressie” en dat dan nog vooral door de opbloeiende wapenindustrie in verband met de Duitse en Japanse troepenopbouw en de dreigende wereldoorlog.

Hoover verdient eerherstel en Nixon ook een beetje.

En Maarten van Rossem is niet zo’n goeie professor en Amerikakenner als je dacht.

Door: Olav ten Broek