Bron: Telegraaf
Het CBS meldde deze week dat onze economie vorig jaar met 3,8% is gekrompen, de grootste daling ooit. Deze historische economische krimp, die waarschijnlijk ook de komende maanden tot een economische neergang zal leiden, heeft tot op heden nog niet tot een Kamerdebat geleid. In politiek Den Haag overheerst ten onrechte de gedachte dat Nederland nog steeds een sterke economie heeft. De feiten wijzen anders uit.
Volgens een recente prognose heeft ons land dit jaar de laagste economische groei van de eurolanden. Bovendien laten nieuwe cijfers een daling zien van buitenlandse bedrijven en investeerders die zich in Nederland vestigen.
Ze vinden ons bedijfsvestigingsklimaat minder aantrekkelijk en dat kost Nederland groei en banen. Bovendien zijn andere Europese landen aan volop bezig met investeringen om hun economieen te herstellen; wij lopen achter.
Geld lenen
De aanname in sommige verkiezingsprogramma’s dat onze economie zo sterk is dat een nieuw kabinet komende jaren zonder probleem vele miljarden aan extra overheidsuitgaven kan besteden voor zorg, sociale zekerheid en AOW, is een illusie.
En dat geldt ook voor de idee dat de overheid deze uitgaven, mede vanwege de extreem lage rente, simpelweg met leningen kan financieren.
Veel Nederlandse economen menen dat bij een tijdelijke pandemie een hogere staatsschuld richting 90% van het bruto-binnenlands product (bbp) of zelfs hoger voorlopig geen probleem is. Dat is zo, maar wij schreven al eerder dat deze extra schuld dan wel moet bijdragen aan een versterking van het verdienvermogen van onze economie en niet gebruikt kan worden voor overheidsuitgaven in de sociale sfeer.
We moeten bovendien rekening houden met internationale ontwikkelingen waardoor een hoge staatsschuld tot problemen kan leiden.
Opmars Moderne Monetaire Theorie
Nog maar kort geleden werd een oplopende overheidsschuld vooral als een risicovolle ontwikkeling gezien. Maar zowel in de politiek als onder economen overheerst nu de opvatting dat het stimuleren van de economie voorrang heeft boven overheidsbezuinigingen en lagere staatsschulden.
Daarnaast is er sprake van een radicale trend onder bepaalde groepen economen en met name links georiënteerde politici die de zogenoemde Moderne Monetaire Theorie (MMT) omhelzen. De kern van de MMT is dat de overheid altijd haar uitgaven kan betalen door de geldpers aan te zetten, zolang ze over een eigen munt beschikt, bijvoorbeeld de dollar of een andere nationale munt. Volgens de MMT hoeven overheden daardoor geen belastingen te heffen voor het financieren van uitgaven.
Het gedachtegoed van MMT is vooral populair bij de linkervleugel van de democraten in de VS die een grotere overheid willen. Met gratis geld kan deze wens in vervulling gaan. Het bekendste boegbeeld van MMT is Stephanie Kelton. Ze schreef recent een economische bestseller ’The Deficit Myth’, waarin ze betoogt dat we ons geen zorgen hoeven te maken over coronaschulden en begrotingstekorten.
Meer inflatie
Door bekende internationale economen, die erop wijzen dat het laten draaien van de geldpers tot inflatie zal leiden, wordt dit wensdenken als onzin beschouwd. Zo heeft Harvard-econoom Kenneth Rogoff het over ’Moderne Monetaire Nonsens’ en Larry Summers, de Amerikaanse oud-minister van Financiën meent dat MMT ’Voodoo-economie’ is.
De aanhangers van MMT zijn niet onder de indruk van deze kritiek en wijzen er op dat deze criticasters nog in de oude wereld leven van begrotingstekorten, inflatie en staatsschulden.
MMT wordt in de internationale academische wereld op het terrein van de economie niet serieus genomen. Maar de fantastische boodschap die MMT uitdraagt slaat in linkse kringen steeds meer aan en wordt daar zelfs als briljant betiteld.
Gratis geld
Het gratis geld speelt, naast het succes van de coronavaccins, ook een belangrijke rol bij de records op internationale aandelenbeurzen. Deze euforie leidt van verschillende kanten tot bezorgdheid.
Zo waarschuwde het Internationaal Monetair Fonds (IMF) voor de kans op een scherpe markcorrectie op financiële markten. Volgens het Fonds doet de situatie denken aan het knappen van de zogenoemde internetzeepbel in het voorjaar van 2000. Toen gingen de koersen plotseling onderuit; dit leidde in veel westerse landen tot een lichte recessie.
Het IMF signaleert nu een soortgelijke oververhitting. Internationale beleggingsexperts zijn verdeeld. De situatie in 2000 zou onvergelijkbaar zijn met 2021. Andere experts verwachten geen ’2000-klap’ maar eerder een lichte marktcorrectie.
Ze gaan daarbij wel voorbij aan de effecten van de oplopende schuldenberg en enorme bedrijfsverliezen. Zo is de mondiale schuldenlast van overheden en bedrijven vorig jaar met 10% opgelopen tot ruim 230 biljoen euro en deze loopt verder op door de miljarden bestedingsimpuls van president Joe Biden. Bovendien zal 2021 voor veel bedrijven een negatief resultaat laten zien
Verliezen
Deze week publiceerde de European Systemic Risc Board (ESRB) een rapport waarin gewezen wordt op de gigantisch oplopende schulden en verliezen van de coronacrisis. De ESRB vreest dat deze kunnen overslaan naar de financiële sector, waardoor banken in de problemen komen. Deze Board doet voorstellen om dit te voorkomen, zoals een gerichte schuldherstructurering.
Ook in Nederland zien we dat steeds meer bedrijven te maken krijgen met oplopende schulden. Ook bij de fiscus, zoals het advieskantoor PWC afgelopen woensdag constateerde.
