Economie wordt ook wel vaak de zwartgallige wetenschap genoemd. De afgelopen vijf jaren hebben aangetoond, dat de bijnaam niet ten onrechte is. Het was kommer en kwel wat er jaar in jaar uit verkondigd werd. Het ziet er jammer genoeg niet naar uit, dat daar in 2014 veel verandering in komt.
De cijfers liegen er niet om. Het reëel besteedbaar inkomen per hoofd van de bevolking ligt vandaag de dag in veel Westerse landen nog steeds onder het niveau van 2008. Het zijn niet de minste landen waar het om gaat. Wat te denken van landen als de VS, het Verenigd Koninkrijk en Frankrijk. Er zijn natuurlijk uitzonderingen op de regel. Na twee decennia van doffe economische berusting dreigt Japan zich aan de misère te ontworstelen. Maar de weg is nog lang. En Duitsland doet het verhoudingsgewijs erg goed zelfs. In 2012 steeg het inkomen per hoofd boven dat van 2007, maar of je een groei van 3,9% over een periode van vijf jaar goed mag noemen, is nog maar zeer de vraag.
Werkloosheid
Wat ligt er voor 2014 in het verschiet? Volgens het IMF mag Europa in 2014 op een groei van 1% rekenen. Dat klinkt mooi, maar het IMF is in de afgelopen jaren bij voortduring te optimistisch gebleken, evenals ons eigen Centraal Planbureau. Waar zou de groei trouwens vandaan moeten komen? Schraalhans is nog steeds keukenmeester voor de beleidsmakers in Brussel en waarachtige hervormingen komen met de snelheid van een slak tot stand.
In de VS ziet het er allemaal wat beter uit. De huizenmarkt lijkt weer in orde, de werkloosheid daalt gestaag en de schalierevolutie geeft het proces van herindustrialisering veel elan en kans van slagen. Misschien het belangrijkste is wel, dat de politiek weer bij zinnen lijkt te komen. Haar onverantwoord gedrag heeft de VS in 2013 waarschijnlijk 1,75% aan groei gekost.
Schaduwzijde
Kortom, de Verenigde Staten zouden in 2014 meer nieuwe banen kunnen scheppen dan nodig is om de nieuwkomers op de arbeidsmarkt een kans te geven. Dat klinkt heel mooi, maar er kleeft toch een schaduwzijde aan. De meeste nieuwe banen betalen slecht, zo slecht dat het gemiddeld inkomen in de VS steeds verder omlaag gaat. Voor de meeste Amerikanen is er geen inkomensgroei. Die is en blijft beperkt tot de 1% rijksten. Het zogeheten mediane inkomen ligt nu lager dan in 1989. Dat is 25 jaar geleden. Als we de mannen apart nemen, dan is het beeld nog schrijnender. De gemiddelde volwassen man van nu verdient in reële termen net zoveel als zijn vader veertig jaar geleden. Daarmee is het hele verhaal van het herstel in de VS nog niet verteld. De werkloosheid is gedaald naar een niveau van 7%. Dat is echter minder te danken aan de groei van het aantal banen als wel dat steeds grotere groepen de arbeidsmarkt teleurgesteld verlaten. In Europa zien we dit ook steeds vaker gebeuren. Aan beide zijden van de Oceaan worden werknemers steeds vaker behandeld als wegwerpartikelen. Los van de individuele ellende, die dit beleid met zich mee brengt, is het ook het bewijs van falen van het huidig systeem. De afhakers zijn te groot in getal om daar geen rekening voor te gaan betalen in de nabije of wat verdere toekomst.
Hoe je het ook draait of keert, 2014 wordt waarschijnlijk opnieuw een jaar van malaise aan beide zijden van de Plas. Nog steeds doet het systeem zijn burgers royaal te kort. De vraag is hoe lang dit nog kan doorgaan?
Cor Wijtvliet
Bron: Joseph E. Stiglitz, advanced malaise. Project-syndicate, Januari 13 2014
