Bron: NU.nl
Het demissionaire kabinet tast nog een keer diep in de zakken om ondernemers door de coronacrisis te helpen. Afgelopen week kondigde het een nieuw steunpakket van 7,6 miljard euro aan. Daarmee loopt de staatsschuld verder op. Maar hoe hoog is die nu eigenlijk? En is het erg dat ze stijgt?
Hoe hoog is de staatsschuld nu?
Hoe hoog de staatsschuld nu precies is, weten we niet. Aan het einde van het derde kwartaal bedroeg de staatsschuld zo’n 441,2 miljard euro, maar door de nieuwe steunpakketten is die schuld inmiddels weer met meerdere miljarden gestegen. “Dat komt neer op bijna 60 procent van het bruto binnenlands product (bbp)”, legt ING-econoom Marcel Klok uit.
Maar is dat hoog?
Hoewel er landen zijn met een nog veel lagere schuld, staat Nederland er redelijk goed voor, zegt Roel Beetsma, hoogleraar economie aan de Universiteit van Amsterdam. “Nederland kan dit op zich makkelijk aan. Eén factor die daarop wijst, is de rente. Die is heel erg laag, en dat betekent dat de financiële markten denken dat Nederland deze schuld goed kan dragen.”
Er zijn landen met een nog veel hogere schuld, zoals Italië. “Daar hebben ze een staatsschuld van ongeveer 160 procent, en de financiële markten zien dat nog steeds als redelijk, want Italië kan nog meer geld lenen als het zou willen”, zegt Beetsma.
Waar komt al dat geld vandaan?
Dat geld komt met name van beleggers. Beetsma: “Er zijn heel veel verschillende partijen die de overheid geld verstrekken, zoals pensioenfondsen. En ook de Europese Centrale Bank, want veel centrale banken hebben staatsschulden opgekocht. Zij zijn feitelijk de financiers van schuld.”
Hoe hoog kan de staatsschuld maximaal ongeveer worden?
Daar is geen eenduidig antwoord op, zegt Klok. Hij voerde voor ING een onderzoek uit naar hoge staatsschulden en sprak daarvoor tien vooraanstaande economen. “Er zijn economen die wat voorzichtiger zijn en zeggen dat je niet oneindig door moet gaan met de staatsschuld verhogen. Maar een percentage van rond de 60 vinden ook zij prima. Andere economen zeggen: België zit al jaren rond de 100, andere landen zelfs hoger, een sterke economie als die van Nederland zou dat ook aankunnen.”
Het is moeilijk om wetenschappelijk vast te stellen vanaf welk percentage je als land voorzichtig moet worden omdat de rentes gaan stijgen. “Daarover verschillen de meningen, maar de economen die we spraken voor het onderzoek waren het er wel over eens dat Nederland zich nu geen zorgen hoeft te maken over de stijgende staatsschuld, omdat het door een tijdelijke situatie komt.” De economen vinden daarom niet dat de staatsschuld de komende jaren al actief afgelost hoeft te worden.
Wat zijn de gevolgen van een hoge staatsschuld?
Voor de overheid is het belangrijkste gevolg dat toekomstige economische klappen moeilijker op te vangen zijn, doordat er minder ruimte is om geld te lenen. Daarnaast bestaat het risico dat de rente stijgt, zegt Beetsma. “Tegen de huidige lage rente kan de schuld heel hoog worden, maar als die rente stijgt, nemen de financieringslasten toe.”
Wat merken we er zelf van als de staatsschuld stijgt?
De hoogte van de staatsschuld heeft ook gevolgen voor ons. Ten eerste heeft de overheid rentelasten. Die zijn volgens Klok op dit moment niet erg hoog, maar als de rente stijgt, stijgen die lasten ook, en dat geld moet ergens vandaan komen.
Daarnaast heeft de staatsschuld invloed op de rente die wij zelf betalen. “De rente is nu heel erg laag doordat de ECB staatsschulden opkoopt om de economie te ondersteunen”, zegt Klok. Daardoor is bijvoorbeeld ook de hypotheekrente erg laag. “Als de overheid heel onverantwoordelijk omspringt met het lenen van geld, zullen die rentes stijgen, en de hypotheekrentes dus ook. Dat merken wij in onze portemonnee.”
