Komt belastingparadijs Nederland in gedrang door Oekraïne?

De sancties tegen Rusland kunnen ook gevolgen hebben voor belastingparadijs Nederland, zo schrijft Bloomberg vandaag. De grootste olie-, gas- en mijnbouwbedrijven van Rusland hebben om belastingtechnische redenen namelijk voor tientallen miljarden aan bedrijfsactiva reden doorgesluisd naar Nederland en andere Europese landen. Naast Nederland zijn ook Luxemburg, Cyprus, Zwitserland en Ierland populaire vluchthavens voor de grote bedrijven. Onder andere Rosneft, Gazprom, Lukoil en het in Genève gevestigde Gunvor Group Ltd. (dat mede door Poetin werd opgericht) hebben een deel van hun vermogen ‘veilig’ geparkeerd in Europa.

We schrijven veilig tussen aanhalingstekens, want aan die veiligheid wordt steeds meer gemorreld. De Westerse sancties richten zich op namelijk specifiek op het vermogen van een aantal superrijke Russische families die banden hebben met de Russische regering. Vermogen dat nu nog geniet van de vermeende veiligheid van belastingparadijzen als Nederland.

Belastingparadijzen aan zet

Door de economische sancties tegen Rusland zijn de belastingparadijzen aan zet. Blijven die vasthouden aan hun reputatie als vluchthaven en beschermen ze de vermogens van die Russische bedrijven en families? Of zullen ze capituleren ze onder druk van Europa en de Verenigde Staten?

Volgens voormalig Amerikaans senator Jack Blum, deskundige op het gebied van witwaspraktijken en belastingparadijzen, is het Russische vluchtkapitaal niet veilig:

“Als men kan laten zien dat het vermogen, via Nederlandse constructies, eigendom is van de mensen waartegen sancties zijn opgelegd, dan is er geen twijfel over mogelijk dat deze bezittingen bevroren zullen worden. De vraag is hoe ver men bereid is te gaan. Zijn Zwitserland, Nederland en Luxemburg daar wel klaar voor? Iedereen weet dat deze kwestie al jaren speelt.”

Volgens Blum hebben landen als Nederland en Zwitserland goed verdiend aan financiële constructies die bedrijven helpen vermogen weg te sluizen of voor de belasting te verbergen.

Europese Unie

Nederland, Cyprus, Luxemburg en Ierland behoren tot de Europese Unie en moeten om die reden medewerking verlenen bij de sancties tegen Rusland. Maar ze kunnen wel zelf bepalen in hoeverre ze mee willen gaan met de veel zwaardere sancties die de Verenigde Staten hebben opgelegd.

In veel Europese landen heerst verdeeldheid over de sancties tegen Rusland. Niet alleen levert het land veel olie en gas naar Europa, ook wordt er vanuit dit land veel vermogen geïnvesteerd in Europa. Denk bijvoorbeeld aan Londen, waar rijke Russen veel vastgoed kopen en de lokale economie ene impuls geven.

Om weer terug te keren bij de belastingparadijzen: Luxemburg heeft aangegeven dat ze zich alleen wil conformeren aan de Europese sancties en dat ze geen medewerking zal verlenen voor de uitvoering van de veel strengere Amerikaanse sancties tegen Rusland. In Nederland worstelt men nog met de vraag in hoeverre ze het vermogen van de Russen wil beschermen. Op 15 mei zal daar in de Tweede Kamer overleg over plaatsvinden.

Belastingontduiking

Het in Genève gevestigde Gunvor is één van de grootste handelaren in Russische olie. Dit bedrijf heeft een Nederlandse afdeling (Nederlandse Gunvor International B.V.) die gebruikt wordt voor het ontlopen van de belastingen. In 2010 had dit Nederlandse bedrijf een omzet van $59 miljard, meer dan 90% van de totale omzet van Gunvor. Vanwege een Nederlandse belastingregel kon het bedrijf de meeste belastingen toewijzen aan de Zwitserse afdeling, waardoor het bedrijf veel minder belasting betaalde.

Gunvor deed er ook niet geheimzinnig over toen Bloomberg op opheldering vroeg. Woordvoerder Seth Pietras: “Gunvor Group is gestructureerd voor een optimale planning van de belastingdruk, net als andere wereldwijde handelshuizen. Ze opereert volledig conform alle wetten en regels die van toepassing zijn.”

Ook Gazprom maakt gebruik (of misbruik) van belastingparadijs Nederland. Dit bedrijf, dat ook nauwe banden heeft met de regering van Poetin, heeft $14 miljard aan bezittingen geparkeerd in een kleine Nederlandse afdeling waar slechts veertien mensen werken.

Sancties

De Europese sancties richten zich voornamelijk op overheidsfunctionarissen.  Ze heeft een lijst van zeventig individuen samengesteld waarvan de bezittingen bevroren zijn. Ook mogen deze personen niet door Europa reizen. Zwitserland heeft de bezittingen van Russische bedrijven en families niet bevroren. Volgens Bloomberg hebben Rusland en Zwitserland nauwe economische banden. Ongeveer driekwart van alle olie-export over zee wordt afgehandeld door Russiche handelshuizen die in Zwitserland gevestigd zijn. Rosneft, Gazprom en Lukoil hebben allemaal een afdeling in Zwitserland die verantwoordelijk is voor de handelsoperaties.

Ook Nederlandse politici maken zich zorgen om de Amerikaanse sancties tegen Rusland. Ze vrezen dat de reputatie van Nederland als veilige vluchthaven voor Russisch vermogen zal worden aangetast. Een woordvoerder van het Nederlandse ministerie van Financiën ontkent dat Nederland als belastingparadijs gezien wordt. “Nederland is actief betrokken geweest bij het ontwerp van nieuwe Europese regels gerelateerd aan de situatie in Oekraïne. Ze zal deze strikt en zonder vertraging implementeren.”