De Indiase overheid experimenteert met een nieuw soort bank die alles kan doen wat een normale bank doet, maar dan zonder de geldscheppende functie die normale banken vervullen wanneer ze een krediet verstrekken aan particulieren. De centrale bank heeft bij wijze van proef al elf licenties verstrekt voor de oprichting van een ‘betalingsbank’, maar in de toekomst moet het voor iedereen die minimaal een miljard roepie heeft (omgerekend €13,6 miljoen) mogelijk zijn om een dergelijke betalingsbank op te richten. Na een zorgvuldige screening kan iedereen die over een dergelijk vermogen beschikt besluiten een bank op te richten waar mensen hun spaargeld kunnen bewaren en betalingen kunnen doen.
De bank leent alleen geld uit aan de overheid, wat betekent dat deze betalingsbanken zeer veilig zijn. Anders dan veel Westerse banken, die vele malen hun eigen vermogen kunnen uitlenen onder een fractioneel banksysteem, hebben deze nieuwe betalingsbanken in principe een zeer solide balans. Tot op heden hebben diverse grote Indiase bedrijven al een dergelijke bankvergunning gekregen, waaronder verschillende telecommaatschappijen, een bedrijf dat onlien betalingen verwerkt en één van de vijf grootste IT-bedrijven van het land.
Revolutionair
Er zijn verschillende redenen om aan te namen dat deze betalingsbanken een revolutionaire verandering teweeg kunnen brengen in het bankieren van de 21e eeuw. Zo kunnen betalingsbanken heel gemakkelijk online betaalsystemen implementeren die Indiërs via hun telefoon kunnen gebruiken. Fysieke bankkantoren worden steeds minder belangrijk door de overschakeling naar digitaal geld en betalingsbanken kunnen daar handig op inspelen omdat ze niet de overheadkosten hebben van een groot netwerk van fysieke bankkantoren. In India, waar het bankieren in de landelijke gebieden nog onderontwikkeld is, kunnen de betalingsbanken door hun lage toetredingsdrempel en lage kosten makkelijk nieuwe klanten voor zich winnen.
Een tweede voordeel is dat er meer concurrentie komt tussen banken. De nieuwe betalingsbanken kunnen diensten voor lagere tarieven proberen aan te bieden dan de gevestigde reguliere banken. Dat betekent dat Indiërs betere dienstverlening mogen verwachten tegen een betere prijs. Ook de veiligheid van deze betalingsbanken is groter. In een grote crisis zal een betalingsbank niet omvallen, terwijl een normale bank wél risico’s loopt als het aantal wanbetalingen snel toeneemt.
Veiligheid
Tenslotte biedt de komst van betalingsbanken voordelen voor de overheid. Als veel Indiërs hun spaargeld op een dergelijke bank parkeren betekent dat automatisch dat de overheid uit een grote reserve kan putten wanneer ze geld nodig heeft. Ze hoeft dan minder obligaties uit te geven, omdat ze rechtstreeks van deze betalingsbanken geld kan lenen. Ook kan een verdere penetratie van elektronisch bankieren in de Indiase samenleving het gebruik van contant geld terugdringen. Dat betekent dat er minder pinautomaten nodig zijn en dat winkels minder geld in kas hoeven te houden, wat de veiligheid ten goede komt. Ook wordt het lastiger om zwart geld te gebruiken in een samenleving die in toenemende mate overstapt op giraal geld.
Het nieuwe concept van betalingsbanken biedt consumenten de keuze. Of ze kiezen voor een traditionele bank, die spaartegoeden gebruikt als onderpand voor nieuwe leningen aan burgers en bedrijven, of ze kiezen voor een betalingsbank die alleen geld uitleent aan de overheid.
