Het uitbreiden van het balanstotaal is de laatste stimuleringsmaatregel die de Europese Centrale Bank nog over heeft om de inflatie aan te jagen, zo verklaarde ECB-president Mario Draghi afgelopen weekend tijdens de jaarlijkse bijeenkomst van het IMF. Er is echter geen doelstelling van hoe ver de balans opgerekt zal worden om dat doel te bereiken. De centrale bank zit gevangen in een lastige situatie, want het rente-instrument lijkt amper nog wat uit te halen in de eurozone. In de zomer verlaagde de ECB de korte rente in twee stappen naar een ongekend laag niveau van 0,05%, maar het lijkt niets uit te halen om de inflatie aan te wakkeren. Consumenten blijven terughoudend met het opnemen van krediet en overheden hebben de opdracht gekregen om hun begrotingstekort nu echt onder de 3% te houden.
De inflatie in de eurozone is dit jaar gezakt naar het laagste niveau in vijf jaar tijd, terwijl er amper sprake is van economische groei. Bloomberg meldt dat de Eurozone voor de derde keer sinds 2008 in een recessie dreigt te raken. Het grote probleem is dat huishoudens, bedrijven en overheden sinds het uitbreken van de crisis terughoudend zijn geworden met respectievelijk consumeren en investeren. De schulden groeien minder hard dan voor de crisis, met als resultaat dat ook de geldhoeveelheid minder snel groeit. Het effect daarvan zien we terug in een steeds lagere inflatie, die in de eurozone bijna om dreigt te slaan in deflatie.
Monetaire stimulering ECB
De ECB kan proberen die negatieve spiraal te doorbreken, bijvoorbeeld door leningen over te nemen van commerciële banken en die op haar eigen balans te parkeren. Het LTRO en het TLTRO programma waren de eerste stappen in deze richting. Banken konden voor honderden miljarden aan schuldpapier stallen bij de centrale bank, waardoor het balanstotaal van de ECB groeide tot een record van €3,1 biljoen in het jaar 2012. Anders dan de stimuleringsprogramma’s van de Federal Reserve had LTRO geen permanent karakter, maar een looptijd van maximaal drie jaar. Gedurende deze periode moesten banken de LTRO leningen ook weer aflossen en het onderpand terugnemen. Daardoor kromp het balanstotaal van de ECB naar €2,1 biljoen*.
De ECB zoekt met haar nieuwste stimuleringsprogramma de grenzen van haar mandaat op. De centrale bank gaat opnieuw honderden miljarden euro’s aan schuldpapier kopen, waardoor haar balansomvang weer zal toenemen. Het is nog maar de vraag of dit tot nieuwe kredietverlening en een hogere inflatie zal leiden…
Mario Draghi tijdens de jaarlijkse bijeenkomst van het IMF (Foto door Andrew Harrer voor Bloomberg)
*De daling van het balanstotaal van de ECB is voor een deel te verklaren door de daling van de goudprijs in euro’s. De ECB waardeert de goudreserve van het Eurosysteem (ongeveer 10.000 ton) ieder kwartaal naar de goudprijs van dat moment. Door de daling van de goudprijs sinds 2012 staat het goud vandaag de dag tegen een veel lagere waardering op de balans dan in 2012.
3 gedachten over “Draghi: “Uitbreiding balans ECB laatste instrument””
Het is toch zo dat grote bedrijven met die gratis euro’s eigen aandelen inkopen. Geen europenny gaat naar de reeele economie. De banken lenen geen euro uit aan het MKB waar de groei vandaan moet komen. Bij het MKB leggen banken bij bosjes bedrijven kredietvermindering op. QE 1 grote onzin. In de US was het al zo en in EEG gaat het grote onzin verhaal QE beginnen.
Het toepassen van monetaire stimulering heeft vooralsnog inderdaad weinig opgeleverd voor een doorsnee huishouden en voor het MKB. Het is veel effectiever als je via de overheid de lastendruk voor bedrijven en huishoudens verlaagt, bijvoorbeeld door de belastingen te verlagen. Dat lijkt me nog eens een stimuleringsmaatregel. Als mensen meer overhouden om te besteden neemt ook de werkgelegenheid toe en zullen banken denk ik ook gemakkelijker kredieten verstrekken aan bedrijven.
De centrale bank kan vooral de korte en lange rente sturen, maar dat zijn indirecte maatregelen die nog maar weinig effect hebben na jaren van zero rente.