De Ierse banken hebben in de jaren voorafgaand aan de economische crisis teveel hypotheken verstrekt. Door een combinatie van harde bezuinigingen, dalende huizenprijzen en loonmatiging komen steeds meer huiseigenaren in de problemen. Al sinds 2009 zit het aantal hypotheken met een betalingsachterstand in een stijgende lijn. Een grafiek die deze week verscheen op de nieuwssite Quartz liet zien dat in september vorig jaar op meer dan 14% van de totaal uitstaande hypotheekschuld 'besmet' was met een betalingachterstand.
De cijfers zijn onvoorstelbaar slecht. De Ierse centrale bank registreerde een betalingsachterstand van minimaal 90 dagen op 11,9% van alle uitstaande hypotheken. In september was dat volgens data van de centrale bank nog 11,5%. In werkelijkheid is de toestand op de Ierse huizenmarkt misschien nog wel slechter, want Deutsche Bank maakte met behulp van data van Moody's onderstaande grafiek. Daaruit blijkt dat het percentage hypotheken met een betalingsachterstand in 2012 richting de 16% ging.
De betalingsachterstand op hypotheken in Ierland is niet volledig te verklaren door de economische crisis of door de betalingsmoraal van de bevolking. Quartz schrijft dat Ierland wereldwijd één van de moeilijkste landen is om mensen uit hun huis te zetten. In het vierde kwartaal van 2012 werden er slechts 38 huizen opgeeist door de bank. Dat is een fractie van de naar schatting 95.000 hypotheken waar een betalingsachterstand van meer dan drie maanden op rust. Als we dat vergelijken met het Verenigd Koninkrijk wordt het verschil duidelijk, in Ierland wordt bijna niemand uit het huis gezet.
Moody's kan zich dan ook niet aan de indruk onttrekken dat huiseigenaren misbruik maken van hun positie en daarom de hypotheek niet meer betalen. In de politiek werd al gesproken over een mogelijke kwijtschelding van schulden, een discussie die ervoor gezorgd heeft dat mensen hun betaling nog even uitstellen. Volgens Gregory Connor, professor in Finance aan de National University of Ireland, betaalt naar schatting 35% van de huiseigenaren hun hypotheek niet (op tijd) om een strategische reden. Ze kunnen het wel betalen, maar doen het niet.
Wanbetalingen op hypotheken extreem hoog in Ierland (Afbeelding via Quartz)
Gat in de wetgeving
In 2011 bevestigde het Ierse hooggerechtshof dat er een maas in de wet zit die betrekking heeft op huisuitzettingen. Het kwam erop neer dat na een eerdere wetswijziging alleen nog maar huisuitzettingen mogelijk waren in gevallen waarin de hypotheek na 1 december 2009 afgesloten is. Iedereen die voor die datum een hypotheek heeft afgesloten komt ermee weg om niet te betalen, een 'probleempje' dat met een nieuwe wet weer verholpen kan worden. Een dergelijk wet is er nog steeds niet, omdat het electoraal gezien niet zo gunstig is om deze fout terug te draaien.
Vergelijking betalingsachterstanden en huisuitzettingen in Ierland en VK (Bron: Quartz)
