De rente op Nederlandse staatsobligaties met een looptijd van tien jaar zakte vorige week voor het eerst in de geschiedenis onder de nul procent. Maar hoe hoog was de rente gemiddeld over de afgelopen vijfhonderd jaar? Jim Reid van Deutsche Bank heeft de cijfers en maakte een grafiek van de Nederlandse 10-jaars rente sinds 1517. Over deze periode lag deze gemiddeld tussen de vier en vijf procent, maar waren er ook periodes waarbij meer dan 10% normaal was.
Nederlandse 10-jaars rente sinds 1517 (Bron: Deutsche Bank, via Business Insider)
Historisch gemiddelde: 4 tot 5%
Tussen 1568 tot 1648 was de rente op de staatsschuld van Nederland hoger vanwege de Tachtigjarige Oorlog, wat hoge overheidsuitgaven en meer onzekerheid opleverde. Om de oorlog te kunnen financieren werden de gegoede burgerij en de rijken zelfs verplicht hun geld uit te lenen aan de overheid.
De tweede periode met een veel hogere vergoeding dan het historische gemiddelde ging gepaard met het loslaten van de koppeling van geld aan goud in 1971. Vanaf dat moment was de discipline weg om de rijksbegroting op orde te houden. Overheden begonnen structureel meer geld uit te geven en in 1980 werd er in Nederland zelfs een staatslening met een rente van 12% op de markt gebracht.
Sindsdien is de rente alleen maar verder gedaald en is de staatsschuld alsmaar verder opgelopen. De staatsschuld van Nederland bedraagt meer dan €466 miljard en brengt dit jaar een rentelast van €7,6 miljard met zich mee. Om dat bedrag in perspectief te plaatsen, de regering verwacht dit jaar een tekort van €10,6 miljard op de begroting.
Rente kan niet omhoog
Stelt u zich eens voor wat er met onze rijksbegroting gebeurt als de rente weer terugkeert naar het historische gemiddelde van vier tot vijf procent. De rentelasten zouden dat in dat geval oplopen tot meer dan €20 miljard per jaar. Dat betekent drastische bezuinigingen op onderwijs, zorg, veiligheid en sociale zekerheid of meer dan een verdubbeling van het begrotingstekort.
Het is te laat om een verhoging van de rente als oplossing voor te schrijven. Daarvoor zijn de schulden in de hele Westerse wereld vandaag de dag (publiek en privaat) gewoon te hoog geworden. Dus schuiven we de schuldenberg verder voor ons uit en drukken centrale banken de rente richting of zelfs onder nul. Ik weet niet wat u daarvan denkt, maar ik denk dat er geen andere uitweg is dan een grootschalige schuldsanering. En dan heb ik liever goud dan obligaties.
