De kans dat Monte dei Paschi binnenkort gedeeltelijk of volledig in handen van de staat terechtkomt is zeer groot. De Italiaanse regering is namelijk bereid €21 miljard te investeren in het herkapitaliseren van de bank, waardoor obligatiehouders en vermogende spaarders buiten schot blijven. Donderdag liet de noodlijdende bank al weten dat het niet zal lukken om de benodigde €5 miljard aan nieuw kapitaal bij beleggers op te halen.
Het Italiaanse regering zou aan een financiële constructie werken die de obligatiehouders volledig of grotendeels compenseert. Volgens de Europese bail-in regels moeten deze obligaties afgeschreven worden bij een herkapitalisatie van de bank, maar het lijkt erop dat de Italiaanse overheid deze verliezen voor haar rekening zal nemen.
Van bail-in naar bailout?
Het Italiaanse ministerie van Financiën kan deze bankobligaties van beleggers overnemen en vervolgens omzetten in aandelen, zodat de obligatiehouder alsnog hun geld terug krijgen. De waardeloze aandelen komen dan in handen van de staat. Op deze manier kan Monte dei Paschi genationaliseerd worden, zonder dat de spaarders een centje pijn lijden. De rekening van het reddingsplan wordt daarbij doorgeschoven naar de belastingbetaler.
De Italiaanse minister van Financiën Pier Carlo Padoan zegt op te komen voor de belangen van de spaarders, die al hun spaargeld of pensioen kunnen verliezen als Monte dei Paschi omvalt. Maar volgens berekeningen van Bloomberg hoeven we helemaal niet zoveel medelijden te hebben met die obligatiehouders.
Obligatiehouders
Uit onderzoek van Bloomberg blijkt dat slechts 5,4% van de Italianen bankobligaties in de portefeuille heeft en dat deze groep gemiddeld meer dan twee keer zo vermogend is als de gemiddelde Italiaan. Cijfers van de Italiaanse centrale bank laten zien dat huishoudens die bankobligaties bezitten in 2014 een gemiddeld vermogen hadden van €501.986. Dat is meer dan twee keer zoveel als het landelijke gemiddelde van €218.135.
Het vermogen van de Italiaanse spaarders die risicovolle bankobligaties bezitten bestaat voor 70% uit vastgoed. Worden hun beleggingen in bankobligaties waardeloos – gemiddeld bijna €35.000 – dan is het grootste deel van hun vermogen nog steeds intact.
De meeste obligatiehouders kunnen volgens deze cijfers wel een stootje hebben. Bovendien is de marktwaarde van deze bankobligaties de laatste jaren al gehalveerd, van €342 miljard in 2012 naar €163 miljard midden 2016. Een deel van het verlies is dus al ingecalculeerd.
Reddingsplan
De Italiaanse regering gooit dus €20 miljard aan belastinggeld tegen de bankensector aan om de belangen van de vermogende spaarders te behartigen. Monte dei Paschi di Siena is de grootste probleembank, maar ze is niet de enige. Ook Veneto Banca en Banca Popolare di Vicenza worden genoemd als mogelijke kandidaten voor het Italiaanse reddingsplan van €21 miljard.
Deze banken hebben ook miljarden aan slechte leningen op de balans staan en moeten van de ECB zeker €2,5 miljard aan extra kapitaal ophalen en €4 miljard aan slechte leningen van de balans halen. De Italiaanse bankensector als geheel zit met ongeveer €360 miljard aan slechte leningen in de maag. Dat zijn kredieten met een grote betaalachterstand, waarvan een groot deel niet of slechts gedeeltelijk afgelost zal worden.
De banken hebben onvoldoende buffers om dit soort verliezen op te vangen. De Europese bail-in regels schrijven voor dat deze banken opnieuw gekapitaliseerd moeten worden met het geld van vermogende spaarders en obligatiehouders, maar de Italiaanse regering vreest dat dit veel financiële en politieke instabiliteit met zich mee zal brengen.
Monte dei Paschi di Siena binnenkort genationaliseerd?
