De financiële markten lijken een nieuwe werkelijkheid binnengetreden. Er zullen maar weinig handelaren zijn die verwacht hadden dat de rente op obligaties negatief kan worden. Maar het is de werkelijkheid van vandaag de dag. Obligatiebeleggers gaan ermee akkoord dat ze verlies lijden, als ze hun obligaties de volle looptijd in bezit houden. De vergoeding op de Duitse Bund met een looptijd van acht jaar bedraagt nu -0,08%. En een negatieve rente lijkt meer en meer de norm te worden. Al meer dan een kwart van de Europese markt voor staatsobligaties noteert een negatieve rente of een negatief rendement. Dat gaat om een bedrag van meer dan € 2 biljoen.
In het verleden is het wel vaker voorgekomen dat rendementen op obligaties negatief waren, maar dat bleef gewoonlijk beperkt tot papier met een heel korte looptijd. Dat was eerder uitzondering dan regel. Op dit moment is het beeld 180% gedraaid. Steeds meer papier krijgt een negatieve rente of een negatief rendement, waarbij de looptijd kan oplopen tot wel vijf jaar.
Negatieve rente?
Een negatief rendement wijst erop, dat de belegger betaalt om te mogen beleggen. Het wil echter weer niet zeggen, dat de belegger geen coupon ontvangt. Dat kan heel goed. Het wil alleen maar zeggen, dat de prijs die de belegger bereid is te betalen hoger uitvalt dan de uitbetaling in coupons en terugbetaling van de hoofdsom. Het belangrijkste motief om hiermee genoegen te nemen is het ontbreken van een deugdelijk alternatief. Zo is de rente op de Duitse Bund van -0,08% nog altijd aantrekkelijker dan de depositorente van -0,20% die banken de ECB moeten betalen als ze daar hun overtollige liquiditeiten stallen.
Beleggers houden eveneens serieus rekening met de mogelijkheid dat de huidige economische situatie in Europa erg onvoorspelbaar is. Beleidsmakers doen bijna wanhopig hun best om daar verandering ten goede in te brengen. Gecorrigeerd voor inflatie lijken ‘fixed returns’ in geval van dalende inflatie of deflatie aantrekkelijk voor beleggers ondanks een negatieve rente. Daar komt nog bij dat menig belegger hoopt te profiteren van het duurder worden van de valuta waarin de staatsobligatie is uitgedrukt! Ook dat kan een positief effect hebben op het uiteindelijke rendement.
De belangrijkste reden voor beleggers om (tijdelijk) een negatief rendement te accepteren, zijn de plannen van Mario Draghi, president van de 
ECB. Vanaf deze maand gaat de Europese variant van quantitative easing(QE) van start. Staatsobligaties worden maandelijks voor tientallen miljarden euro’s opgekocht. Sommige beleggers speculeren erop, dat de vraag naar schatkistpapier van de zijde van de ECB zo groot wordt, dat de prijs vanzelf omhoog gaat. Door massaal op het QE programma vooruit te lopen is de rente ver, heel ver weggezakt. Volgens sommigen is de rente op bijvoorbeeld de Duitse Bund al zover gedaald, dat je je als belegger moet afvragen of die obligatie op termijn nog wel waarde biedt!
Cor Wijtvliet
Over Cor Wijtvliet: Als econoom studeerde Wijtvliet af op economische geschiedenis en kent hij als geen ander de valkuilen en mogelijkheden van crises. Wijtvliet werkte tot de vorige crisis van 2008 als onderzoeker, analist en vermogensstrateeg voor banken en instellingen zoals het Nederlands Instituut voor het Bank- en Effectenbedrijf (NIBE), Centraal Bureau voor de Statistiek, KBW-Wesselius, Friesland Bank Securities en Van Lanschot Bankiers. Die wereld laat hij in 2009 achter zich en vestigt zich succesvol als onafhankelijk analist. Hij schrijft in 2009 onthullende commentaren en vileine columns en wordt regelmatig gevraagd zijn doortastende kijk op geld- en beleggingszaken te geven in de Nederlandse media. Zo was Dr. Wijtvliets opinie onder andere te zien, te horen en te lezen in RTLZ, Business Nieuws Radio (BNR) en Het Financieele Dagblad (FD).
Meer informatie:
- Opmerkingen en vragen kunt u richten aan: [email protected]
- Bezoek ook de website van Cor Wijtvliet en lees meer door hem geschreven artikelen
- U kunt Cor Wijtvliet boeken voor een inspirerende spreekbeurt. Laat u verrassen!
- Ontvangt u het Journaal niet rechtstreeks? Abonneert u zich dan hier!
- Volg Cor Wijtvliet op twitter: @wijtvliet
6 gedachten over “Nieuwe norm: Negatieve rente op obligaties”
geld zelf id kluis bewaren (sorry voor het vloeken in de ‘kerk’: cash dus) wordt steeds aantrekkelijker. Staan er ‘beleggers’ bij stil dat een renteverhoging (ooit?) een kapitaalvernietiging van jewelste in het verschiet ligt?
De enige kopers van obligaties zijn degenen die verplicht worden hierin te beleggen; vnl pensioenfondsen, beleggingsfondsen en verzekeraars(?)
Wordt dit een race naar ongelimiteerd schulden maken? Recente berichten mbt renteswaps laten zien dat er enorme schade in het MKB wordt aangericht…Vestia is er ook een groot voorbeeld van hoe die constructies in de miljarden aan schade kan belopen.
95% van alle kas/tuinbouw is in handen van de banken…zij bepalen straks wat wij op ons bord krijgen (of niet!)
Het is onderhand veiliger om genoegen te nemen met 1% dividend van een beursgenoteerd topbedrijf, dan een negatief rendement te accepteren van een alles behalve productieve overheid! Al gaan we als individuele burger geen schulden aan, dan doet de overheid dat wel voor ons (net zoals de Grieken individueel minder persoonlijke schulden hebben dan vele andere volken in de EU…hun overheid bracht hen in een ellendige positie, zoals mogelijk ook onze overheid ons in diepe ellende kan storten!)
Als beleggers niet eens meer durven voor langere termijn geld uit te lenen en bedrijven geen lange termijn investeringen meer durven te doen door de economische onzekerheid en de grote macht van de overheid, wat gaat er dan gebeuren? Juist, in plaats van in bedrijven te investeren gaat men speculeren op de beurs in aandelen, grondstoffen en valuta. Grotendeels onproductieve investeringen die rendement moeten opleveren. Met een negatieve rente krijg je vanzelf een vlucht naar contant geld en tastbare zaken. Een hele gevaarlijke ontwikkeling. De ECB doet hieraan mee met haar QE programma en speelt met vuur.
De bedoeling hiervan is om een zo groot mogelijke hoeveelheid geld het systeem in te pompen. Alleen de ECB geldkraan open zetten is niet genoeg, of loopt te veel in de kijker. We moeten massaal en met zijn allen de schuldberg ophogen en daarmee de totale geldhoeveelheid oppompen. De uitkomst daarvan kan maar één ding zijn en dat is hyperinflatie. De overheidsschulden zijn te ver opgelopen om op een andere manier te kunnen worden opgelost.
Besteed je geld. Geef het zinvol uit. Leg nog maar een lading zonnepanelen op je dak. Isoleer je huis nog maar eens dubbel. Er bestaat 3-dubbel glas. Koop een paar goede fietsen, je zult ze nodig gaan hebben straks. Richt een kamer in als opslagruimte en hamster gerust wat extra voedel. Schaf een goede kluis aan. Wil je vrouw of man zo graag dat mooie schilderij? Koop ‘m maar. Ooit gedacht aan een houtkachel?
Geld zal binnenkort niets meer waard zijn. Er zijn heel veel manieren om vermogen op te bouwen zonder geld te accumuleren.
Voor de crisis zou je uitgelachen worden als je hierover begon, maar volgens mij is het helemaal geen gek idee om enigszins voorbereid te zijn. Helemaal zelfvoorzienend worden zal denk ik niet lukken, maar het lijkt me helemaal geen slecht plan om geld geparkeerd op een spaarrekening voor een deel om te zetten in tastbare zaken die nu of in de toekomst meerwaarde bieden. Wat dat betreft kan ik me volledig aansluiten bij jouw ideeën.
Het verbaast mij dat financiële instituten bereid zijn een negatief rendement te accepteren op hun uitgaande geldleningen. Een bank bijvoorbeeld zal toch haar eigen kosten moeten dekken en aan de belanghebbenden laten zien, dat de bank een solide investering is. Als dit erger wordt, ben ik benieuwd hoe lang banken denken, dit te kunnen volhouden.
Dit zou kunnen betekenen dat de alternatieven nog erger zijn, dan het negatieve rendement wat zij nu al krijgen. Mocht dat het geval zijn, dan is de crisis nog lang niet voorbij.
Wat ik mij eerder kan voorstellen is dat banken niet durven te investeren wegens de prijs- en waardevorming van hun beleggings- en investeringsobjecten. Als je op de langere termijn wilt investeren moet je wel kunnen beschikken over een waardevaste munt. Het is nogal zinloos een rendement te halen van 10% als na een aantal jaren blijkt dat de munt meer dan 10% aan waarde heeft verloren. Dan is je rendement dus nul %.
Hoe kunnen bedrijven investeren in nieuwe productielijnen, producten en diensten, als investering en rendement zelf wel eens een probleem kan worden? Bedrijven die een leuke rendement hebben, zouden dit zelf kunnen doen. Maar veel bedrijven zijn deels afhankelijk van de bank wegens de wijze van hun financiële structuur.
Daarnaast heeft de consumentenmarkt ook een probleem. De essentiële goederen worden makkelijk verhandeld maar de markt voor de niet-essentiële goederen laat een dalende trend zien. Dus het extra geld welke gecreëerd wordt, vloeit naar de inkoop en productie van de essentiële goederen, en dus treedt er inflatie op. Maar de niet-essentiële goederenmarkt vloeit juist geld weg omdat de prijzen van deze grondstoffen dalen door een lagere vraag. Het gevolg is prijsdalingen. Dit wordt nog een verstrekt door mogelijke daling van de lonen van de werknemers. Hierdoor zal het besteedbaar inkomen dalen. Deze situatie wordt ook biflatie genoemd, een periode waarbij naast inflatie ook deflatie optreedt. De prijzen stijgen en je hebt minder loon.
De banken worden dus gedwongen om steeds strengere eisen stellen aan het verstrekken van geldleningen aan potentiele huizenkopers. De strengere eisen zijn een gevolg en niet de oorzaak van de lagere verkoop van huizen.
De banken kunnen ook consumptief krediet verlenen. Maar, ook hier is er een probleem. De consumenten zitten al in de schulden, en afbetalingen zijn nu al een probleem. De incassobureaus draaien nu al overuren. En hoe wilt de bank winst maken als je klant niet betaald?
Dus, wat blijft er nog voor de financiële sector over om te investeren?? Ik verwacht ook dat de financiële sector behoorlijk gaat krimpen. De ‘productie’ van de financiële sector is groter dan gevraagd wordt. Dus of je verlaagt je prijzen of je gaat saneren.
De banken worden ook nog geconfronteerd met kapitaaleisen omtrent eigen vermogen en reserves. De verkoop van obligaties aan de ECB kan hierin helpen maar dit heeft een negatief effect op spaarrentes en het besluitvormingsproces binnen banken. Banken ontvangen makkelijk geld, maar de vraag naar dit geld is niet evenredig met de waarde en omvang ervan. Integendeel het geld wordt vastgehouden voor de kapitaaleisen en vloeit heel beperkt naar onder.
Maar, hoe dan ook banken moet hun exploitatiekosten dekken d.m.v. van structurele inkomsten. De verwachting is dat hun belangrijkste inkomstenbron van de banken, de hypotheekrente die gaat dalen, dus een lagere rendement en dus een lagere winst. Dus de sector wordt eigenlijk van bovenaf gesaneerd.
De weg vooruit is meer kredietgroei en daarom moet de rente omlaag. Door financiële repressie proberen we ons door deze crisis te worstelen. Spaarders verliezen daarbij elk jaar een beetje ten gunste van de schuldenaren. Het kan zo omslaan in deflatie of hyperinflatie wanneer het vertrouwen in de waarde van het geld wegebt.