Zwitserse pensioenfondsen zijn binnen tien jaar bankroet, tenzij er op korte termijn radicale hervormingen aan het pensioenstelsel doorgevoerd worden. De druk op het Zwitserse pensioenstelsel – dat ongeveer 800 miljard francs aan vermogen beheert – is de afgelopen jaren sterk toegenomen door de negatieve rente op grote vermogens en de dalende rente op Zwitserse staatsleningen. Daar komt nog eens bij dat de bevolking steeds ouder wordt, wat betekent dat er meer premie uitgekeerd moet worden.
Volgens Martin Eling, professor economie aan de universiteit van St. Gallen, komen pensioenfondsen in 2030 ongeveer 55 miljard Zwitserse franc tekort als er niets aan het huidige pensioenstelsel veranderd wordt. De uitbetaling van de pensioenen werd voor het laatst herzien in 2003, toen de gemiddelde levensverwachting lager lag dan nu. Dat een een probleem dat op de lange termijn extra druk op de pensioenfondsen legt om meer rendement te maken. “Dit is geen houdbare situatie. Als we nog tien jaar op deze manier doorgaan zijn de pensioenfondsen bankroet en moeten de bedrijven die er aan meebetalen opdraaien voor de verliezen”, zo verklaarde Eling tegenover de Financial Times.
Rente
De renteverlaging die de Zwitserse centrale bank in januari doorvoerde drijft de pensioenfondsen tot wanhoop. Banken begonnen kosten in rekening te brengen voor de tegoeden van pensioenfondsen, kosten die de fondsen proberen te ontwijken door fysieke stapels bankbiljetten in kluizen op te slaan. Een ander Zwitsers fonds is naar verluid al begonnen met het verstrekken van hypotheken aan gepensioneerden, omdat dat meer rendement oplevert dan het aanhouden van cash. Een ander pensioenfonds probeert rendement te maken door leningen te verstrekken aan ziekenhuispatiënten.
Door de extreem lage rente op staatsobligaties zoeken veel pensioenfondsen alternatieven voor staatsobligaties. Zo lenen ze bijvoorbeeld geld uit voor de ontwikkeling van vastgoed en infrastructuur. De CFO van Credit Suisse David Mathers zei in februari dat de bank eind 2015 een tegenvaller van 500 miljoen franc kan verwachten als gevolg van de ongunstige renteontwikkeling voor het bedrijfspensioenfonds.
Volgens Jerome Cosandey, econoom van de Zwitserse denktank Avenir Suisse, halen pensioenfondsen bij de huidige lage rente niet genoeg rendement om de uitkeringen te betalen. Daardoor teren ze in op reserves die ze nodig hebben om rendement te maken. Er zijn al voorstellen om de pensioenpremies te verhogen, maar die ingreep gaat volgens kenners nog niet ver genoeg. Dat terwijl de Zwitsers zich nu al verzet tegen het idee dat ze meer moeten gaan betalen voor hun pensioen.
De Zwitserse centrale bank verlaagde begin dit jaar de rente om een kapitaalvlucht richting de Zwitserse franc en een snelle waardestijging van de munt af te remmen. Tegelijkertijd besloot de centrale bank het valutaplafond van de franc tegenover de euro op te heffen, waardoor de Zwitserse franc sterk in waarde steeg.
Rood: Rentetarief Swiss National Bank / Blauw: Rente op Zwitserse 10-jaars staatsobligaties (Bron: SNB)
