Ondanks een grootschalig stimuleringsprogramma van de centrale bank stijgt ook in Japan de rente op staatsleningen. Het tijdperk van negatieve rente lijkt voorbij, want een 10-jaars staatsobligatie levert op dit moment een rendement op van 0,086%. Dat lijkt niet veel, maar met een staatsschuld die meer dan twee keer zo groot is als de omvang van de economie kan een procentpunt meer rente al grote gevolgen hebben.
Rente Japan stijgt, ondanks stimuleringsprogramma centrale bank (Grafiek via @Schuldensuehner)
Keert de rente zelfs terug naar het historische gemiddelde van 4 tot 5 procent, dan wordt de begroting permanent uit het lood geslagen en is het wegstrepen van schulden zo goed als onvermijdelijk. En aangezien de Bank of Japan nu al een derde van de totale staatsschuld en al meer dan de helft van alle ETF’s in handen heeft mag je verwachten dat de centrale bank in een dergelijk scenario alles zal doen om de gaten in de begroting te dichten door onbeperkt geld te verstrekken aan de overheid. Dat leidt binnen de kortste keren tot hyperinflatie.
Kwart overheidsuitgaven is voor de staatsschuld
Het volgende taartdiagram van het Japanse ministerie van Financiën laat zien dat bijna een kwart van de totale overheidsuitgaven (24,4%) bestemd zijn voor de staatsschuld (14,2% aflossing en 10,2% rente). En dat terwijl de overheid nu al 35,6% van haar budget moet lenen om de begroting sluitend te krijgen. In een vergrijzende samenleving zonder sterke economische groei is een stijging van de rente dus een groot probleem.
Kwart overheidsuitgaven Japan is rente en aflossing staatsschuld (Bron: Ministry of Finance Japan)
Wie bepaalt de rente?
De Bank of Japan heeft de afgelopen jaren succesvol de rente omlaag weten te drukken door steeds meer staatsobligaties op te kopen en de rente negatief te maken. Maar op het moment dat de markt het vertrouwen verliest in het schuldpapier en de rente begint te stijgen heeft de centrale bank geen enkele andere optie meer dan om alle obligaties uit de markt te halen. De centrale bank kan heel ver gaan in het manipuleren van de rente, maar als de markt het vertrouwen verliest kan de rente alleen maar omhoog.
