De Bank of Japan is op weg om de grootste aandeelhouder te worden op de Japanse aandelenmarkt. De centrale bank behoort nu al tot de vijf grootste aandeelhouders van 81 verschillende bedrijven uit de Nikkei 225 index en zal volgens berekeningen van Bloomberg eind volgend jaar zelfs de grootste aandeelhouder zijn van 55 bedrijven uit de index.
De Japanse centrale bank koopt niet rechtstreeks aandelen, maar doet dat via zogeheten exchange traded funds (ETF’s). Dat zijn beleggingsfondsen die aandelen uitgeven en die het beheerde vermogen in beursgenoteerde bedrijven stoppen. Door in een steeds hoger tempo ETF’s te kopen wordt de centrale bank indirect aandeelhouder van alle bedrijven die in Japan aan de beurs genoteerd staan.
De Bank of Japan begon in 2013 met het opkopen van ETF‘s en heeft de geldkraan sindsdien verschillende keren verder opengedraaid. In 2014 werd het opkoopprogramma al verdrievoudigd en afgelopen maand maakte de gouverneur van de centrale bank bekend de aankopen van ETF’s te verdubbelen naar ¥6 biljoen op jaarbasis ($60 miljard). Daarmee komt een steeds groter deel van de aandelenmarkt terecht op de balans van de centrale bank.
Wordt de centrale bank de grootste aandeelhouder in Japan? (Grafiek via Bloomberg)
Bank of Japan domineert aandelenmarkt
Het monetaire beleid van de centrale bank zorgt voor steeds hogere aandelenkoersen in Japan, maar daar is niet iedereen blij mee. Doordat de centrale bank steeds meer geld in de aandelenmarkt pompt worden de waarderingen kunstmatig verhoogd. Dat maakt het voor beleggers heel moeilijk om te bepalen of aandelen correct gewaardeerd zijn.
Een bijkomend effect is dat het zo steeds moeilijker wordt om aan de hand van de aandelenkoers af te lezen hoe goed of slecht het met een bepaald bedrijf gaat. Waar een particuliere belegger of een beleggingsfonds meestal een zorgvuldige afweging maakt koopt de centrale bank gewoon alles op, zonder daar een waarderingsmethode op los te laten.
Monetaire verruiming
Volgens de centrale bank levert het opkopen van aandelen een bijdrage aan de economische activiteit en aan de inflatie, maar waar het eigenlijk om draait is het ondersteunen van de aandelenmarkt. Stijgende aandelenkoersen zijn niet alleen prettig voor beleggers, maar ook voor pensioenfondsen die rendement moeten maken. De Bank of Japan heeft op dit moment naar schatting 8,9 biljoen yen aan ETF’s op haar balans staan, omgerekend $89 miljard. Dat is een kleine twee procent van de totale marktkapitalisatie van alle beursgenoteerde bedrijven in Japan.
In een poging de inflatie aan te jagen en de rente verder omlaag te drukken koopt de centrale bank ook al jaren staatsobligaties op. Daarmee financiert ze indirect de tekorten van de overheid. De centrale bank heeft al een derde van alle Japanse staatsobligaties op haar balans staan en is daarmee hard op weg het nieuwe Zimbabwe te worden. De ontwikkeling van het balanstotaal laat zien hoe uitzonderlijk de situatie in Japan is geworden.
Balanstotaal Bank of Japan sinds 1970
