Begin vorige week gingen er al hardnekkige geruchten rond dat er een einde zou komen aan het biljet van €500. Toch waren we enigszins verrast toen de ECB woensdag bekend maakte dat het biljet eind 2018 uit productie gaat. Daar moeten we overigens gelijk aan toevoegen dat de biljetten wel gewoon wettig betaalmiddel blijven.
Het is een opmerkelijk besluit van de centrale bank, omdat ze in februari nog zei dat er eerst meer bewijs nodig was dat het biljet daadwerkelijk op grote schaal gebruikt wordt voor criminele activiteiten. Een claim waar tot op heden maar weinig harde bewijzen voor geleverd zijn. De Europese Commissie zou dit onderzoeken, maar blijkbaar had de ECB niet het geduld om de uitkomsten van dit onderzoek af te wachten.
De productie van €500 biljetten wordt dus ergens in 2018 gestopt, maar het briefje blijft wel wettig betaalmiddel. Je zou je haast afvragen wat de winst is van deze maatregel. Als criminelen euro bankbiljetten willen gebruiken, dan kunnen ze nog steeds de briefjes gebruiken die reeds in omloop zijn. Hebben ze meer geld nodig, dan is het biljet van €200 nog steeds een bruikbaar alternatief.
De bankbiljetten van €500 vertegenwoordigen een waarde van ongeveer €300 miljard, dat is een derde deel van alle biljetten in omloop. Wij kunnen ons moeilijk voorstellen dat dit allemaal crimineel geld is. Er zijn veel spaarders die hun vermogen graag buiten het banksysteem willen bewaren, bijvoorbeeld omdat ze gesteld zijn op hun privacy of omdat ze door de financiële crisis minder vertrouwen hebben in banken.
Productie 500 euro biljetten stopt in 2018
Veel meer 500 euro biljetten na 2008
Dat laatste is makkelijk aan te tonen, want vlak na het uitbreken van de crisis schoot het aantal €500 biljetten in omloop opeens hard omhoog. Het ligt voor de hand dat het vermogen is dat voorheen geparkeerd stond op spaarrekeningen of beleggingsrekeningen, maar dat door spaarders is opgenomen uit angst voor een crash van het financiële systeem.
Vermogende spaarders hebben een goede reden om een deel van hun vermogen in cash aan te houden, want het deposito garantiestelsel geeft slechts zekerheid tot €100.000 per bank. Heb je meer geld, dan is het een optie om een deel daarvan aan te houden in de vorm van cash of goud. Daar is niets verdacht aan.
Sterke toename 500 euro biljetten in 2008
Negatieve rente
Waarom stopt de ECB dan toch met de uitgifte van het €500 biljet? Daar kan ik twee mogelijke verklaringen voor bedenken. Het eerste argument is dat spaarders cash geld kiezen om te ontsnappen aan een mogelijke negatieve rente op de spaarrekening. Door het afschaffen van grote bankbiljetten wordt deze ‘vluchtroute’ minder aantrekkelijk gemaakt.
Een tweede argument is dat de overheid steeds meer inzage wil hebben in het vermogen van haar burgers. Volgens de nieuwe ‘Common Reporting Standard’ (CRS) die sinds 2014 wordt uitgerold proberen overheden nog meer informatie te vergaren over de vermogensposities van alle burgers. Contant geld is voor de belastingdienst een doorn in het oog, omdat dit lastig te traceren is.
Laten we hopen dat het besluit van de ECB niet de eerste stap is richting een totaal verbod op contant geld…
Sander Noordhof
Deze column van Sander Noordhof verscheen afgelopen vrijdag in de nieuwsbrief van Goudstandaard. Goudstandaard is gespecialiseerd in de verkoop en opslag van fysiek edelmetaal.
