Grafiek: Peak Exorbitant Privilege

In een zoektocht naar de laatste cijfers over de betalingsbalans van verschillende Europese landen kwamen we uit bij een overzichtspagina op Wikipedia. Daar troffen we een lijst aan van de cumulatieve handelsbalans van alle landen over de periode 1980-2008, gebaseerd op data van het IMF. We hebben er de cijfers van de afgelopen vijf jaar bij gezocht en een nieuw overzicht gemaakt van de cumulatieve handelsbalans van 1980 tot en met 2013. Dat levert een beangstigende grafiek op!

Cumulatieve handelsbalans van 1980-2013 Klik voor een grote versie van de grafiek

Wat u ziet is de cumulatieve handelsbalans over de afgelopen 23 jaar van 76 verschillende landen. We hebben weliswaar data gevonden van 182 verschillende landen, maar voor de leesbaarheid van de grafiek hebben we alle landen met de kleinste cumulatieve overschotten en tekorten (minder dan 20 triljoen dollar) weggelaten. Dit zijn landen die op bovenstaande grafiek een plek in het midden zouden krijgen.

Peak Exorbitant Privilege

De Franse minister van Financiën Valéry Giscard d’Estaing omschreef de positie van de Amerikaanse dollar als wereldreservemunt als een exorbitant privilege. De VS was het enige land dat dollars bij kon drukken, terwijl de rest van de wereld alleen aan dollars kon komen door goederen te exporteren naar de rest van de wereld. En iedereen moest dollars hebben, omdat vlak na de Tweede Wereldoorlog besloten werd dat iedereen de Amerikaanse dollar zou gebruiken voor internationale handel. Wat volgde was een opeenstapeling van tekorten op de handelsbalans van de Verenigde Staten en een opeenstapeling van dollarreserves in andere delen van de wereld. Barry Eichengreen publiceerde in 2010 een boek getiteld Exorbitant Privilege en FOFOA schreef er in 2012 een uitvoerige analyse over.

Van dollars terug naar goud

In de jaren zestig waren het Europese landen die veel dollaroverschotten op de balans hadden staan en die hun reserves bij het Amerikaanse ministerie van Financiën konden inwisselen voor fysiek goud. Het dollarprivilege leek toen al aan haar einde te komen, maar bij het gebrek aan een alternatief voor de almachtige Amerikaanse munt kon de rest van de wereld in 1971 niets anders doen dan het besluit van de VS te accepteren. Het besluit om niet langer dollarreserves om te wisselen voor goud tegen de vaste prijs van $35 per troy ounce.

De VS hield behield ook na 1971 haar exorbitante privilege en dat levert deze veelzeggende grafiek op. Tussen 1980 en 2013 was het cumulatieve tekort op de handelsbalans van de Verenigde Staten ruim $9.600 biljoen, bijna tien keer zo veel als het cumulatieve tekort van de de nummer twee (Spanje) en ruim tien keer zoveel als de nummer drie (Verenigd Koninkrijk). We zien in één oogopslag welk land decennia lang veel te ver boven haar stand heeft geleefd, ten koste van de rest van de wereld. Helemaal links zien we China en Japan met het grootste cumulatieve overschot op de handelsbalans. China exporteerde tussen 1980 en 2013 ruim $4.500 biljoen aan goederen en diensten, Japan meer dan $3.100 biljoen.

Vandaag de dag hebben de Chinezen de grootste dollarreserves. Niet geheel toevallig is dat ook het land dat de afgelopen twee jaar enorm veel goud heeft ingevoerd. Ziet u de gelijkenissen?