De Amerikaanse economie is sinds 2010 onafgebroken gegroeid met ongeveer 2% per jaar. Voor beleggers en vermogensbeheerders reden om positief te zijn over Amerikaanse aandelen. Maar gaat het wel zo goed in de VS? Er zijn genoeg cijfers te vinden die het tegendeel bewijzen. Deze twee grafieken laten zien dat Amerika alleen maar dieper wegzakt in het schuldenmoeras.
1. Schulden versus GDP
De eerste grafiek laat zien dat de totale omvang van de schulden in de VS veel harder is gestegen dan het GDP. Met andere woorden: tegenover iedere dollar extra schuld staat een alsmaar afnemende productiviteit in de reële economie. Die ontwikkeling begon al enkele decennia geleden, maar escaleerde pas echt na 1971. Dat was het jaar waarin Amerika brak met haar belofte om dollars in te wisselen voor goud. Sindsdien is er geen ‘anker’ meer en kan de VS bijna onbeperkt geld lenen, zo lang de geldschieters van Amerika daarmee akkoord gaan. Ook in de private sector werden voor de financiële crisis steeds meer leningen verstrekt.
2. Onproductieve schulden
Maar men roept al jaren dat de VS bankroet is en dat de dollar gaat bezwijken onder de schuldenlast. Waarom gebeurt dat nog steeds niet?
De tweede grafiek van Incrementum Lichtenstein laat zien dat het voor Amerika nog steeds loont om meer te lenen. Tussen 1947 en 1952, de jaren na de Tweede Wereldoorlog, leverde het verstrekken van kredieten een multipliereffect op. Voor iedere dollar aan publieke en private kredieten kwam er zoveel economische activiteit op gang dat het GDP met een vermenigvuldigingsfactor van 4,61x steeg. Maar hoe groter de schuldenlast op de economie, hoe minder effectief het toevoegen van extra schulden wordt. Dat zien we op de grafiek hieronder mooi terug. Tussen 2001 en 2012 leverde iedere geleende dollar slechts $0,08 stijging in het GDP op.
Wat de vier balkjes in deze grafiek laten zien is een proces van verzadiging. Verzadiging van schulden in een economie. We komen steeds dichter bij het punt waarop het toevoegen van meer schulden niets meer oplevert voor de reële economie. En dát is het kritieke punt waar we waakzaam voor moeten zijn. Zodra de economie niet meer groeit met extra schulden lopen we tegen de muur op. Al die schulden moeten met rente terugbetaald worden, rente die de economie niet meer kan voortbrengen door een hogere productiviteit. Het is dat moment waar we langzaam maar zeker naartoe kruipen.
Het proces van schuldverzadiging is steeds meer zichtbaar: Eerst verlaagden centrale banken de rente. Toen bleek dat dat niet genoeg was werden er stimuleringsprogramma’s uit de kast getrokken. In de VS wordt stilzwijgend iedere maand $85 miljard aan hypotheekleningen en staatsobligaties uit de markt gehaald. Het zijn allemaal symptoombestrijdingen van een veel groter probleem.
