De centrale bank van Rusland heeft het afgelopen jaar voor $101 miljard aan dollarreserves omgezet naar euro’s en yuan. Ook probeert het Kremlin bedrijven aan te sporen andere valuta te gebruiken in het internationale handelsverkeer. Het doel van deze maatregelen is om minder afhankelijk te worden van de dollar. Toch blijkt dat geen eenvoudige opgave, omdat de Amerikaanse valuta nog steeds de meest dominante in de wereld is.
Bloomberg schrijft dat veel bedrijven de overstap nog niet willen maken, omdat het lastiger is om banken te vinden die andere valuta accepteren. Een andere belemmering is het valutarisico van internationale transacties in roebels, wat extra kosten met zich meebrengt. Volgens Alexei Kudrin, hoofd van de financiële toezichthouder in Rusland, vormt de instabiliteit van de roebel nog steeds een belemmering.
Dollar blijft belangrijkste handelsmunt
Rusland gebruikt de dollar voor bijna driekwart van haar internationale transacties, terwijl minder dan 5% van de handel met de Verenigde Staten is. Voor de handel met China gaat zelfs 90% van alle transacties in de Amerikaanse munt. Dat is opmerkelijk, aangezien beide landen al jaren voornemens zijn meer transacties in hun eigen valuta af te rekenen. Vorig jaar sloten de twee landen nog een deal om directe handel in roebels en yuan te promoten.
Ook veel grondstoffen in Rusland worden nog steeds in dollars verhandeld, omdat veel afnemers elders in de wereld bij voorkeur deze munt gebruiken. De markten voor de euro, yuan en roebel zijn nog niet zo groot als die voor de Amerikaanse valuta. Ook zijn de meeste internationale betaalsystemen nog steeds ingericht op dollarbetalingen. Elina Ribakova van de denktank Bruegel ziet deze verhoudingen niet snel veranderen. Tegenover Bloomberg zei ze daar het volgende over:
“De olieprijzen worden bepaald in de Verenigde Staten. Dat maakt het lastig om te veranderen. Het is zelfs niet duidelijk of de markt wel wil veranderen, het draait om nationale economische redenen. Dat is alsof je een strijd bergop voert.”
Aandeel van de dollar in handelsverkeer Rusland nog steeds aanzienlijk (Bron: Bloomberg)
Politiek besluit
Het plan van de Russische regering om minder afhankelijk te worden van dollars is dan ook meer politiek dan economisch gemotiveerd. Door de ontwikkelingen in Oekraïne heeft het Westen nieuwe sancties opgelegd tegen Rusland. De vrees voor zwaardere sancties die Rusland kunnen afsluiten van het dollarsysteem is voor het Kremlin waarschijnlijk de belangrijkste reden om te diversifiëren.
Bedrijven in Rusland ondervinden nu al hinder van de sancties, want één op de drie transacties in dollars zou al vertraagd worden. Die vertraging kan volgens de minister van Financiën Anton Siluanov in het slechtste geval zelfs oplopen tot een maand.
Eind vorig jaar presenteerde de minister al een plan om bedrijven aan te sporen vaker in andere valuta te handelen. Ook heeft de centrale bank een systeem opgezet waarmee banken betalingen kunnen blijven doen, ook als het land wordt afgesloten van wereldwijde betaalsystemen als SWIFT.
Euro als handelsmunt
Rusland staat niet alleen in haar streven om minder afhankelijk te worden van de dollar. Zo maakte de Europese Commissie begin december haar voornemen bekend om de euro actiever te promoten als wereldhandelsmunt. Zo zouden energiecontracten tussen Europese landen en de rest van de wereld standaard in euro’s afgerekend moeten worden. Doel van deze maatregel is om het ‘exorbitante privilege’ van de Verenigde Staten te beperken.
Dit Europese initiatief wordt ook in het Kremlin ondersteund. Waar Rusland en Europa nu al succes boeken is op het gebied van energie. Cijfers van Gazprom laten zien dat de meeste contracten voor aardgas nu al in euro’s worden afgehandeld. Een nieuwe benchmark voor olie in euro kan de acceptatie van de euro in olietransacties dichterbij brengen.
Rusland ruilt dollars in voor euro en yuan (Bron: Central Bank of Russia)
Dit artikel verscheen eerder op Goudstandaard
