Volgens Marc Faber staan we aan de vooravond van de crash van de dollar. Dat is althans de conclusie die we trekken uit de toespraak die hij hield voor het CLSA Investor Forum. In zijn toespraak ging Faber in op de historie van schulden, economische bubbels en financiële markten. Hij merkte daarbij op dat crises van alle tijden zijn, maar dat de totale hoeveelheid schuld in de economie in de jaren ’50 en ’70 lang niet zo hoog was als nu. Daardoor bracht een financiële crisis in het verleden zelden grote schade toe aan de economie als geheel. Vandaag de dag zijn de schulden op alle niveaus zodanig hoog dat we moeten vrezen voor de stabiliteit van de economie, aldus Faber.
“We hebben een lange periode van enorm hoge inflatie achter de rug. Aandelen, obligaties, grondstoffen en vastgoed stegen allemaal in prijs. Daardoor hebben we een gigantische asset bubble in de wereldwijde economie. Alle prijzen zijn opgeblazen. Misschien kunnen we de volgende bubbel niet zien omdat we er zelf in zitten, dat is iets om rekening mee te houden”, zo stelt Marc Faber.
Schulden versus economische groei
Volgens Marc Faber moeten economen het onderscheid maken tussen gezonde en ongezonde economische groei. Faber spreekt van een gezonde situatie als de kredietgroei ongeveer even groot is als de economische groei. Problematische wordt het als er te veel kredieten verstrekt worden in verhouding tot de economische groei. Ook is het volgens de beleggingsgoeroe belangrijk hoe de extra kredieten worden benut. “Kredieten die geïnvesteerd worden in kapitaalgoederen en die daarmee uiteindelijk meer economische productiviteit opleveren zijn beter dan kredieten die gebruikt worden voor consumptie, zoals dat het geval is in de VS”, aldus Faber.
“Op een dag zal deze totale kredietbubbel op dramatische wijze in elkaar zakken. We gaan een implosie meemaken van de prijzen van verschillende bezittingen, maar wanneer dat gebeurt weet ik niet.”
Eindspel
De eerste tekenen van dit eindspel zijn volgens Marc Faber al zichtbaar. Hij zegt dat elke dollar extra krediet in het verleden nog veel economische groei opleverde, maar dat extra kredieten vandaag de dag bijna geen effect meer hebben op de economische groei. “Dat is het teken dat we het einde van dit monetaire beleid naderen”. Een andere indicator die aangeeft wanneer het helemaal mis gaat is als de Amerikaanse regering obligaties moet uitgeven om de rente op haar staatsschuld te financieren. “Dat zal het eindspel zijn waarin we de complete destructie van de dollar meemaken”.
Onderstaande grafiek van Incrementum laat zien wat Marc Faber bedoelt met schulden die steeds minder economische groei opleveren. Amerika is bijna op een punt gekomen waarop meer schulden niet meer bijdragen aan economische groei. Dat terwijl de extra rentelasten alleen gedragen kunnen worden als de economie groeit en de belastinginkomsten toenemen. Het is een val waar we langzaam in zijn gelopen en waar we niet gemakkelijk meer uit kunnen komen. Linksom of rechtsom moeten we die schulden van onze rug af schudden, maar dat is geen sinecure. Ons spaargeld zit voor een groot gedeelte ook in schulden gevangen. Denk aan uw eigen spaartegoed bij de bank en aan de stapel staatsobligaties en bedrijfsobligaties in uw pensioenfonds.
Ook in Nederland groeit de schuld inmiddels al een stuk sneller dan de economie, iets wat Marc Faber ongezonde groei zou noemen.
Steeds minder productiviteit uit schulden
Marc Faber draait niet om de hete brij heen (Afbeelding via SCMP)
