Grote bankbiljetten moeten uit circulatie gehaald worden omdat deze voornamelijk voor criminele doeleinden gebruikt worden. Dat is de boodschap die Peter Sands, voormalig directeur van de Britse bank Standard Chartered, in een nieuwste paper probeert over te brengen. Volgens de oud-bankier zijn illegale geldstromen een grote last voor de maatschappij, omdat ze volgens hem voornamelijk gebruikt worden voor malafide doelen als corruptie, mensensmokkel, drugshandel en belastingontduiking. Met de publicatie van dit paper probeert hij dit onderwerp op de agenda van de G20 te krijgen.
Peter Sands beschrijft in zijn paper getiteld “Making it Harder for the Bad Guys: The Case for Eliminating High Denomination Notes“ dat illegale geldstromen wereldwijd een totale omvang hebben van $2 biljoen per jaar. Ook beweert hij op basis van verschillende bronnen dat overheden 6 tot zelfs 70 procent aan belastinginkomsten mislopen door de ‘zwarte’ economie. Deze ongewenste effecten worden volgens hem gefaciliteerd door grote bankbiljetten zoals de €500, de $100 en de CHF 1.000, omdat daarmee gemakkelijker grote bedragen getransporteerd kunnen worden.
Grote bankbiljetten verbieden
Een bedrag van £250.000 bestaande uit kleine biljetten van £10 en £20 weegt ongeveer 20 kilogram en past net in een grote sporttas, terwijl hetzelfde bedrag in bankbiljetten van €500 in een dikke A4-formaat envelop vervoerd kan worden en slechts 600 gram in de weegschaal legt. Grote biljetten zijn dus praktisch als het om bedragen van enkele tonnen of meer gaat.
In een tijdperk waarin steeds meer mensen elektronisch betalen zouden we deze grote bankbiljetten moeten afschaffen, zo concludeert Sands.“Als je criminelen een bankbiljet van €1.000 zou aanbieden zouden ze daar meteen op overschakelen, dus moeten we de grens juist wat omlaag brengen. Als de mensen die ervaring hebben met terreur- en misdaadbestrijding denken dat dit een no-brainer is, waarom doen we dat dan niet?”
Criminaliteit?
Peter Sands was negen jaar directeur bij de Standard bank, maar hij gaf zijn positie vorig jaar op om bij de Harvard Kennedy School aan deze paper te kunnen werken. Zijn missie om grote bankbiljetten aan banden te leggen is omstreden, want er zijn twijfels over de werkelijke bedoeling van deze maatregel. Onder het mom van misdaad- en terreurbestrijding moeten grote bankbiljetten het veld ruimen, maar waar leg je dan die grens? Het klinkt als een opmaat naar een zogeheten ‘cashless society’, waarin alle betalingen via de digitale snelweg geregistreerd en uitgevoerd worden.
Overheden en banken vrezen dat spaarders door de extreem lage rente (binnenkort negatieve rente?) hun spaargeld van de bank halen en in contant geld bewaren. Als dat gebeurt moeten banken ergens anders vermogen aantrekken en zijn spaartegoeden niet meer te traceren. Om de grip op het geld van de burgers te verstevigen willen banken en overheden de vluchtroute van contant geld belemmeren. Je zou het een vorm van financiële repressie kunnen noemen.
Het verlies van controle over de geldstromen en de vrees dat de zwarte economie opbloeit onder een toenemende belastingdruk verklaren mogelijk de jacht op contant geld die momenteel plaatsvindt. Terrorisme en misdaad worden als goed excuus gebruikt om deze verandering door te drukken bij het grote publiek. Een ander probleem is waar je de grens legt. Het uit roulatie halen van €500 en €200 bankbiljetten zal criminelen en terroristen waarschijnlijk niet op andere gedachten brengen. Waarschijnlijk stappen ze dan over op biljetten van €50 om hun activiteiten voort te zetten.
Spaarder, let op!
In de toekomst zullen elektronische betalingen waarschijnlijk de standaard worden, onder andere vanwege het veiligheidsaspect en het gebruiksgemak. Maar we moeten ons ook realiseren dat er een kwetsbaarheid schuilt in een geldsysteem waarin iedereen spaargeld bij een bank parkeert. We leggen een groot vertrouwen in banken, terwijl we in 2008 hebben gezien dat het ook mogelijk is dat een bank omvalt en andere banken in haar val mee kan sleuren.
De spaarder dient zich ervan bewust te zijn dat er geen 100% zekerheid bestaat in het financiële systeem. Voor die kleine kans dat er iets mis gaat is het wellicht verstandig een stukje vermogen buiten het financiële systeem te bewaren, bijvoorbeeld door contant geld te bewaren of goud te kopen.
Meer over dit onderwerp lezen?
- Europese Commissie onderzoekt relatie tussen €500 biljet en criminaliteit (februari 2016)
- Bezit van contant geld neemt toe (januari 2016)
- Grootste bank Noorwegen wil geen contant geld meer (januari 2016)
- Column: Contant geld aan banden gelegd (december 2015)
- Zwitserland legt beperking op aan contant geld (december 2015)
- “Zorg dat je wat contant geld in huis hebt” (juni 2015)
- Frankrijk zet rem op gebruik contant geld (maart 2015)
- PvdA wil briefje van 500 euro verbannen (januari 2013)
