Saoedi-Arabië dreigt olie in andere valuta dan de dollar af rekenen, indien de Verenigde Staten een wetsvoorstel aannemen waarmee OPEC-landen aan Amerikaanse anti-trust wetgeving onderworpen kunnen worden. Dat schrijft Reuters op basis van drie bronnen die betrokken zijn bij het Saudische energiebeleid. Volgens twee van deze bronnen heeft de oliestaat dit plan al met andere landen binnen de OPEC-alliantie besproken. Ook zou de Amerikaanse regering ervan op de hoogte zijn gebracht.
Aanleiding voor dit dreigement is een wetsvoorstel genaamd NOPEC, wat staat voor ‘No Oil Producing and Exporting Cartels Act’. Met dit wetsvoorstel wil de Amerikaanse regering een einde maken aan de immuniteit van landen die onderdeel zijn van het oliekartel. Het wetsvoorstel stamt al uit 2000, maar kreeg tot voor kort onvoldoende draagvlak. Dat veranderde met de komst van president Trump, die zich zeer kritisch heeft uitgelaten over de hoogte van de olieprijs. Als het NOPEC wetsvoorstel wordt aangenomen kan de regering sancties opleggen aan landen die zich schuldig maken aan een prijskartel.
Geen olie in dollars
Saudi-Arabië wil niet dat dit wetsvoorstel wordt aangenomen en dreigt daarom de dollar opzij te zetten als dat toch gebeurt. Een dergelijke maatregel zou zeer problematisch zijn voor de Verenigde Staten, omdat de dollar voor een belangrijk deel haar waarde ontleent aan het feit dat veel olie in deze valuta wordt afgerekend. Saoedi-Arabië is goed voor ongeveer 1/10 deel van de wereldwijde olieproductie en is de grootste exporteur van olie ter wereld. Vorig jaar exporteerde het land voor $356 miljard aan olie naar het buitenland.
De Amerikaanse dollar is nog steeds de belangrijkste handelsmunt, mede omdat olie overwegend in deze valuta verhandeld wordt. Als Saoedi-Arabië besluit over te stappen op andere valuta, dan zou de dollar haar momentum kunnen verliezen als belangrijkste oliemunt. Het is geen geheim dat een grote olieproducent als Rusland en belangrijke afnemers als China en Europa niet blij zijn met het dollarmonopolie. Een belangrijke olieproducenten als Rusland wil haar olie ook graag in andere valuta afrekenen dan de dollar. Iran en Venezuela rekenen de olie al af in andere valuta.
Euro als nieuwe oliemunt?
Ook vanuit Europa is er de wens om de euro te promoten als internationale handelsmunt. Jean-Claude Juncker, voorzitter van de Europese Commissie, zei vorig jaar in een toespraak dat het absurd is dat Europa haar import van energie in dollars afrekent. Hij pleitte voor een grotere rol voor de euro als internationale handelsmunt, onder meer voor de import van olie en gas. De Europese Commissie kwam eind vorig jaar met een voorstel om die verandering in gang te zetten. Dit initiatief kon ook op steun vanuit Rusland rekenen.
Ook China zoekt alternatieven voor de dollar in de oliehandel. Zo introduceerde het land vorig jaar nieuwe oliecontracten in yuan, waarmee olie rechtstreeks in de Chinese munt kan worden afgerekend. Deze oliecontracten hebben nog geen significant marktaandeel, maar deze trend is wel veelzeggend.
Saudi-Arabië dreigt bezittingen te verkopen
Saoedi-Arabië dreigt niet alleen olie in andere valuta dan de dollar te verhandelen, maar ook om bezittingen in de Verenigde Staten te verkopen. De oliestaat heeft voor bijna $1 biljoen geïnvesteerd in de Verenigde Staten. Daarnaast bezit het koninkrijk voor $160 miljard aan Amerikaanse staatsleningen. Zou ze deze bezittingen van de hand doen, dan wordt ook de koppeling tussen de dollar en de Saoedische rial onhoudbaar.
De dreigementen van Saoedi-Arabië aan het adres van de Verenigde Staten symboliseren de nieuwe machtsverhoudingen in de wereld. Naarmate de dollar vaker als politiek wapen wordt ingezet zullen meer landen zich tegen de monopoliepositie van de dollar keren. We blijven deze ontwikkeling volgen.
Dit artikel verscheen eerder op Goudstandaard
