In 1992 werd in Maastricht besloten dat er een gezamenlijke Europese munt zou komen: de euro. Vanaf 4 januari 1999 werden beurskoersen, de waarde van obligaties en opties aan de beurs al weergegeven in euro’s, maar het duurde nog tot begin 2002 voordat de Europese bevolking de fysieke munten en biljetten in handen zou krijgen en de euro zijn volledige introductie maakt. De munt werd in dat jaar gelanceerd in 12 verschillende landen. We zijn nu 12,5 jaar en een grote financiële crisis verder, dus het is tijd om de balans op te maken.  

Marketupdate blikt met een aantal gastschrijvers terug op deze periode. Wat heeft de gemeenschappelijke munt ons gebracht? En was er eigenlijk wel een alternatief? En hoe ziet de toekomst van de munt eruit? In het eerste deel spreken we met Edin Mujagic, econoom en auteur van de boeken Het Inflatiespook en Geldmoord.

Wat heeft 12,5 jaar euro ons gebracht? – Edin Mujagic

1. De euro bestaat nu 12,5 jaar en heeft de grootste financiële crisis sinds de jaren dertig doorstaan. Had u dat verwacht?

Edin Mujagic: ja, want de euro wordt gezien als slagroom op de Europese integratietaart en de munt overeind houden zou koste wat kost gebeuren.

2. De gemeenschappelijke munt werd in 2002 in twaalf verschillende landen geïntroduceerd. Inmiddels maken 18 landen gebruik van de munt en de verwachting is dat meer landen zich bij de muntunie willen aansluiten. Is de euro daarmee een succes?

EM: Op het eerste gezicht wel. Maar…zie mijn antwoord hieronder. Het zou in mijn ogen een succes zijn als er ook landen zoals Zweden of Denemarken ervoor gekozen hadden zich aan te sluiten. Dus ik zou aan het stijgende aantal eurolanden niet zulke verregaande conclusie verbinden als dat de euro een succes is.

3. Kun u begrijpen dat steeds meer landen zich aan willen sluiten bij de euro?

EM: zeker, voor Oost- en Centraal-Europese landen is de euro een veilige haven én, niet vergeten, lidmaatschap daarvan is als het ware het bewijs dat ze de transitie van communistische, centraalgeleide economieën naar een vrijemarkteconomie voltooid hebben.

4. De Europese centrale bank zegt dat ze prijsstabiliteit nastreeft en volgens Klaas Knot is ze daarin nog succesvoller geweest dan de Bundesbank in het tijdperk voor de euro. Herkent u zich in de uitspraak van Knot?

EM: absoluut niet. Om een paar redenen: ten eerste omdat de lage inflatie van de afgelopen 15 jaar voor een groot deel gevolg is van toenemende globalisering, heeft weinig met ECB-beleid te maken. Ten tweede: de ECB plukt de vruchten van het decennialange anti-inflatie beleid van de Bundesbank. Ten derde: sinds de invoering van de euro hebben we tijden van 4%+ inflatie gekend; de ECB deed er bitterweinig aan die hoge inflatie te bestrijden. De daling erna was niet het gevolg van het ECB-beleid. Hoe goed of slecht de ECB is mbt inflatie moet nog blijken, zoals in boek Geldmoord aangegeven: 12,5 jaar (eigenlijk 15 jaar, want vanaf 1999) is niets op een leven van een centrale bank, is niets meer dan een oogwenk. De ECB moet zich nog bewijzen. Ik ben er niet gerust op dat de bank op dat gebied de Bundesbank zal evenaren.

5. De wisselkoers van de euro tegenover de dollar staat op dit moment veel hoger dan tijdens de introductie van de euro. Wat zegt dat volgens u?

EM: ik hecht weinig waarde aan EUR/USD. Beide munten zijn in de kern verrot, onderlinge verhouding tussen twee zulke munten zegt weinig, hooguit welke munt, tijdelijk, minder zwak is.

6. Hoe zou Europa door de financiële crisis zijn gekomen als er geen euro was en alle landen hun eigen munt hanteerden?

EM: er zouden grote koersschommelingen zijn geweest, met name tussen de zuidelijke en noordelijke munten. Veel anders dan nu zou het imo niet zijn geweest, het aanpassingsproces zou slechts via wisselkoersen gegaan zijn en niet, zoals nu, via lonen en werkloosheid.

7. Voorstanders van de euro zeggen dat de gemeenschappelijke munt geboren is vanuit de wens van vrede en welvaart binnen Europa. Hoe ziet u dat?

EM: eens, de euro is aan de Europeanen verkocht als een economisch project maar in de kern is het ene politiek project.

8. De euro is de eerste valuta die niet alleen haar koppeling aan goud, maar ook haar koppeling aan de natiestaat verbroken heeft. Dat betekent dat de goudprijs vrij kan bewegen en dat landen geen mogelijkheid hebben ‘de geldpers aan te zetten’. Wat vind u daarvan?

EM: ik denk dat de werkelijkheid weinig heel laat van de stelling dat de eurolanden de geldpers niet kunnen aanzetten.

9. Terwijl andere centrale banken zoals de Federal Reserve en de Bank of England een stimulerend monetair beleid voeren is de ECB geneigd juist zo min mogelijk te doen. Wat vindt u van de aanpak van de ECB?

EM: de laatste tijd probeert de ECB de Fed en de BoE, imo, juist rechts in te halen!

10. Wat wordt volgens u de grootste uitdaging voor de euro in de komende 12,5 jaar?

EM: in het kort: overleven, ik denk dat het naïef is om te denken dat de euro de crisis overleefd heeft, in mijn ogen moet het ergste voor de euro nog komen. Ik verwacht dat de muntunie het niet zal overleven.