Met ingang van volgend jaar legt de regering van Zwitserland een maximum op aan het bedrag dat je in contanten mag betalen. De maatregel zal alleen de meest vermogende mensen raken, want de limiet is vastgesteld op 100.000 Zwitserse franc (ongeveer €92.300). De maatregel is officieel bedoeld om witwassen tegen te gaan en om te voorkomen. Ook zou Zwitserland volgens Bloomberg op een zwarte lijst komen als ze niet een dergelijke limiet had ingevoerd.
Contant geld
Zwitserland is in technologisch opzicht niet minder ontwikkeld dan andere Europese landen, maar desondanks geven de inwoners nog vaak de voorkeur aan contant geld. Uit cijfers van de Bank for International Settlements (BIS) blijkt dat er geen land in de wereld is waar zoveel contant geld circuleert als in Zwitserland.
Omgerekend naar dollars circuleert er per inwoner vijf keer zoveel geld in Zwitserland als in Canada. Ten opzichte van de Eurozone bezitten Zwitsers gemiddeld twee keer zoveel vermogen in de vorm van bankbiljetten.
Contant geld zeer populair in Zwitserland (Bron: Bloomberg)
En terwijl Zwitserland aan kop gaat voor wat betreft de hoeveelheid contant geld, zo laag scoort het land op betalingen met een bankpas. In heel 2014 gebruikten Zwitsers gemiddeld minder dan veertig keer hun bankpas om een betaling te verrichten, tegenover bijna 190 keer in Nederland en zelfs 270 keer in Zweden.
Zwitsers gebruiken hun bankpas gemiddeld vrij weinig (Bron: Bloomberg)
Hoge limiet
Zwitserland voert ten opzichte van veel andere Westerse landen een relatief soepel beleid ten aanzien van contant geld. Fijn voor vermogende mensen die het liefst anoniem zaken doen, maar ook prettig voor mensen die proberen op deze manier belastingen te ontduiken of geld wit te wassen.
De meningen zijn dan ook sterk verdeeld over het nieuwe plan om betalingen in contant geld te beperken tot 100.000 Zwitserse francs. “Ik kan dit alleen uitleggen als een grap. Als ze de limiet hadden verlaagd tot 10.000, dan zou ik misschien denken dat het menens was”, zo verklaarde voormalig beleidsmedewerker van de Bank of England Charles Goodhart tegenover Bloomberg.
In veel andere Europese landen is het gebruik van contant geld al beperkt, zoals Sander Noordhof eerder al schreef in deze column. In Griekenland mag je maximaal voor €1.500 in contanten betalen, terwijl deze grens in Italië en Spanje op €3.000 is vastgesteld. In Nederland mag je tot een maximum van €10.000 in contanten betalen zonder legitimatie te overleggen en in Zweden kan dat tot €15.000.
“De limiet zou veel lager moeten zijn, want je kunt met veel minder [dan 100.000 franc] al veel schade aanrichten, vooral als het aankomt op het financieren van terrorisme”, zo verklaarde Nikos Passas, hoogleraar strafrecht van de Northeastern University in Boston tegenover Bloomberg.
Zwitserland
De regering van Zwitserland staat vooralsnog aan de kant van de rijken, omdat ze de meest vermogende mensen die hun geld in Zwitserland parkeren niet weg willen jagen. De Staatssecretaris van Financiële Zaken schreef in een verklaring het volgende: “Voor bedragen beneden de 100.000 francs kan er een goede reden zijn om in contanten te betalen, zonder dat je meteen tot de conclusie hoeft te komen dat het dan om witwassen gaat.”
We kunnen ons dat goed voorstellen. Denk bijvoorbeeld aan mensen die goud kopen en die deze informatie – met het oog op een mogelijke confiscatie – liever niet met de banken willen delen. Een betaling in contanten is de enige veilige manier om deze transactie te doen zonder dat deze achteraf getraceerd kan worden. Een alternatief als Bitcoin wordt op veel plekken nog niet geaccepteerd en kent bovendien een aanzienlijk koersrisico.
“Contant geld is wettig betaalmiddel en ik zie niet in waarom dat gelimiteerd zou moeten worden”, zo verklaarde Pirmin Schwander van de Conservatieve partij van Zwitserland in een televisie interview uit 2014. “Het is meer dat de staat wil meekijken en haar burgers in de gaten wil houden”, aldus de politicus. Zijn standpunt wordt niet gedeeld door Daniel Vischer van de Groenen, die het sowieso verdacht vind als mensen bedragen van meer dan 100.000 franc met bankbiljetten willen afrekenen.
1.000 Francs
Om grote transacties in contant geld gemakkelijker te maken heeft de regering besloten het grootste biljet van 1.000 franc (€923) in omloop te houden. Deze grote paarse biljetten zien maar zelden het daglicht, maar vertegenwoordigen desondanks 10% van alle bankbiljetten die de Zwitserse centrale bank heeft uitgegeven.
Omgerekend naar Francs was het marktaandeel van de duizendjes zelfs 60%, meer dan alle andere bankbiljetten samen. Ter vergelijking: Van de totale waarde van alle euro bankbiljetten bestaat ongeveer 30% uit briefjes van vijfhonderd euro.
Totale waarde van bankbiljetten naar soort (Bron: ECB)
Ook in de Eurozone zijn de grootste biljetten mateloos populair (Bron: ECB)
De hoge nominale waarde van de biljetten maken het makkelijker om grote hoeveelheden geld op te stapelen en te vervoeren. Een miljoen Zwitserse francs is bankbiljetten van 1.000 is volgens Swissinfo 10 centimeter hoog en heeft een volume van 1,3 liter en heeft daarmee een bijna twee keer zo hoge ‘dichtheid’ als hetzelfde bedrag in bankbiljetten van €500.
Amerikaanse dollars zijn nog minder interessant om in de kluis te leggen of in een koffer te stoppen. Ze worden weliswaar wereldwijd het meest geaccepteerd, maar voor $1 miljoen heb je een stapel van 10 kilogram aan bankbiljetten. Dat komt omdat er in de VS geen biljetten groter dan $100 zijn. Stapel je €1 miljoen op in bankbiljetten van €500, dan kom je op 2 kilogram aan briefgeld.
