Vorige week berichtte MarketUpdate er al over, Europese banken komen ten minste €114,7 miljard kapitaal tekort om voldoende buffers te hebben die hen in staat stelt om nieuwe schokken te kunnen opvangen. We schreven:
“Het bedrag van €114,7 miljard moet met een korreltje zout worden genomen in vergelijking met andere prognoses. Volgens een berekening van het IMF hadden Europese banken in oktober al €200 miljard extra kapitaal nodig om aan de nieuwe kapitaaleisen te voldoen. Credit Suisse stelde in een rapport dat in oktober verscheen dat volgens hun berekeningen 66 banken zouden falen bij een nieuwe stresstest en dat er €400 miljard extra kapitaal nodig was om aan de strengere eisen te voldoen. Als laatste stelde Goldman Sachs dat de Europese banken €1.000 miljard nodig hebben om door de strengere test te komen. Het relatief lage bedrag van €114,7 miljard is daarom aan de erg lage kant.”
Je zou het de omgekeerde kaasschaafmethode kunnen noemen: er moet steeds een kapitaalplakje bij komen. Het eerste plakje is slechts zo'n €115 miljard groot. Echter, het Europese bankwezen heeft miljarden aan financiële actica waarvan iedereen weet dat die niet de waarde heeft waarvoor die in de boeken staan. Om afschrijvingen übehaupt te kunnen opvangen is er dus meer kapitaal nodig. Héél véél meer kapitaal en dat kan op meerdere manieren bewerkstelligd worden. Het probleem is echter dat aan alle manieren grote nadelen kleven en dat houdt ook Spiegel aan Andrea Enria voor. Via Spiegel de vertaling van een zeer boeiend interview met Andrea Enria van de Europese Bankautoriteit:
Een stress-test die vorige week is uitgevoerd door de Europese Bankautoriteit (EBA) heeft uitgewezen dat banken ongeveer 115 miljard euro tekort komen. In een interview met SPIEGEL, verdedigt het hoofd van de Europese Bankautoriteit Andrea Enria de beslissing om de stress test uit te voeren en bespreekt hij de grote uitdagingen voor de Europese bancaire sector.
SPIEGEL: De heer Enria, de Europese Bankautoriteit is opgericht met het doel van stabilisering van de bancaire systeem. Heeft dat plan gewerkt?
Andrea Enria: Het is veel te vroeg om [daar iets over] te zeggen. We zijn begonnen in januari, in zeer moeilijke marktomstandigheden. Het is alsof we ons huis bouwen en er in leven, terwijl het buiten stormt. Maar er zijn een aantal zeer positieve indicaties: één van de belangrijkste tekortkomingen vóór de oprichting van de EBA was het onvermogen om te beslissen en beleidsmaatregelen te coördineren binnen de Europese Unie. Al in de eerste maanden van haar activiteiten, heeft de EBA aangetoond dat dit nu anders is.
SPIEGEL: Op dit moment lijkt het erop dat het Europese bancaire systeem kwetsbaarder dan ooit is. Wat ging er mis?
Enria: De bancaire sector heeft belangrijke inspanningen geleverd om zich te versterken na de ineenstorting van Lehman Brothers. Maar nu zet de soevereine schuldencrisis een grote druk op de de financiering van banken, vooral in landen onder stress. Sinds juli zijn er slechts een paar banken in staat geweest om hun activiteiten te financieren, en alleen tegen zeer hoge prijzen. Als banken geen financiering hebben, dan zullen ze niet uitlenen, en dat beïnvloedt de reële economie. We zijn opgesloten in een vicieuze cirkel, en we moeten proberen om daaruit te breken.
SPIEGEL: Toch lijken de stress-test van vorige week met de nieuwe kapitaaleisen de situatie nog verder te hebben gedestabiliseerd.
Enria: Het probleem is dat iedereen lijkt te kijken naar de exercitie alsof het een soort van schoonheidswedstrijd is: zijn Duitse banken beter dan Italiaanse banken of dan Britse? Maar dat is niet het punt. We moeten kijken naar wat nodig is voor de Europese bancaire sector. We moeten genoeg kapitaal in de Europese banken brengen om ervoor te zorgen dat zij schokken kunnen weerstaan âÂÂâÂÂen zij door kunnen gaan om de economie te ondersteunen. De crisis heeft een systeem niveau bereikt. Dit gaat niet om het met de vinger aanwijzen van zwakke banken.
SPIEGEL: Duitse banken klagen over hoe het is gedaan. Zij zeggen dat uw acties [doelend op die van EBA] chaotisch zijn geweest en dat de criteria voortdurend zijn gewijzigd.
Enria: Tot op zekere hoogte, begrijp ik de klachten van banken over de door ons gecreëerde onzekerheid en het veranderen van regels, maar dit is nodig door de noodzaak om een gelijkwaardig speelveld te garanderen. Elke keer als wij beginnen met een exercitie [doelend op de stresstesten], realiseren we ons hoe divers de verschillende regelgeving is. Dus moeten wij ons aanpassen naar gelang we verder gaan, [en] geven [we] instructies geven die voor elke bank in de Europese Unie hetzelfde zijn.
SPIEGEL: Is het [niet] te veel gevraagd van u en uw kleine team om de Europese bancaire systeem te reguleren?
Enria: Het is heel moeilijk. Echter, het Europees systeem voor financieel toezicht is de EBA en de nationale toezichthouders. We hoeven niet in ons eentje het hele systeem te controleren. Ons mandaat is er om ervoor te zorgen dat de autoriteiten samenwerken op een gecoördineerde manier.
SPIEGEL: Het hoofd van CONSOB, de Italiaanse Securities and Exchange Commission, heeft u beschuldigd van het handelen alsof u de autocratische Ayatollah Khomeini van Iran bent.
Enria: Ondanks al deze berichten over de onenigheden is de samenwerking met de nationale autoriteiten zeer goed. Maar in september was er een fundamentele verandering: de crisis verergerde. En tijdens een crisis is er een natuurlijke reactie om nationale barrières op te werpen. Overheden concentreren zich meer op de bescherming van hun nationale banken, er is te veel ongecoördineerd optreden.
SPIEGEL: De resultaten voor de Duitse banksector waren schokkend: Uw berekeningen voor kapitaaleisen in Duitsland groeide van € 5 miljard naar € 13,5 miljard. Is het Duitse bankwezen echt zo zwak?
Enria: Hoge cijfers betekenen niet noodzakelijkerwijs dat de banken in slechte staat zijn.
SPIEGEL: Maar dat is precies hoe dergelijke cijfers worden geïnterpreteerd.
Enria: Met betrekking tot het moeilijkste probleem voor de banken – het probleem van financiering – zijn Duitse banken beter af dan anderen. Dat betekent niet dat zij uit de storm zijn. Zij moeten ook hun kapitaal versterken.
SPIEGEL: Politici, toezichthouders en bankiers hebben u ervan beschuldigd om hardnekkig vast te houden aan formaliteiten. Bijvoorbeeld: Helaba en NordLB zakten beide voor de test omdat zij uw deadline misten met een aantal van de afspraken.
Enria: Ik heb begrepen dat NordLB en Helaba momenteel nog niet het proces hebben afgerond om hun stille deelnemingen om te zetten of te versterken. De eerste deadline was eind april, maar de conversie is niet gebeurd. Toen werd een nieuwe datum vastgesteld, op 1 december. Maar BaFin (redactionele opmerking: Duitsland 's financiële toezichthouder) informeerde ons dat beide banken ook deze termijn niet zouden halen. Op het moment dat we alle benodigde documenten hebben, dan zullen zij worden beoordeeld door een groep van toezichthouders en niet alleen door de slechte jongens in Londen [MU: hoofdkantoor van EBA is in London]. Deze procedure is de enige manier om ervoor te zorgen dat er consistentie is in de intee markt.
SPIEGEL: Zoals de zaken er nu voor staan, moeten banken miljarden aan vers kapitaal zien te vinden voor het einde van juni, ondanks dat de markten praktisch zijn bevroren. Waarom een âÂÂâÂÂdergelijke extreem tijdschema?
Enria: Er zijn grote risico's in de Europese financiële markten die elke dag kunnen materialiseren. We kunnen gewoon niet langer meer wachten om de banken hierop voor te bereiden.
SPIEGEL: Maar u kunt veel banken hierdoor dwingen om publiek geld te vragen.
Enria: Er zijn andere manieren om het kapitaal ratio te verhogen: Banken kunnen nieuwe aandelen uit te geven …
SPIEGEL: … die niemand zal kopen.
Enria: … en ze kunnen winst inhouden …
SPIEGEL: … die niet al te hoog zijn in een moeilijk jaar zoals 2011.
Enria: De eerste helft van het jaar was niet slecht. Maar er zijn nog andere manieren, zoals de uitgifte van voorwaardelijk kapitaal of de verkoop van bedrijfsonderdelen.
SPIEGEL: Banken als Commerzbank hebben duidelijk gemaakt dat ze hun bedrijf en hun kredietportefeuilles zullen inkrimpen. Bent u de economie door het aanscherpen van de kapitaalvereisten aan het verstikken?
Enria: Wij zullen niet toestaan âÂÂdat âÂÂbanken de kredietverlening zullen verminderen.
SPIEGEL: U kunt hen dit nauwelijks verbieden dit niet te doen.
Enria: Zeker niet, we zijn niet Big Brother. Maar banken moeten plannen aan de nationale toezichthouders presenteren waarin zij uitleggen hoe ze het gat gaan dichten die wij gedetecteerd hebben. Het [kapitaals]tekort is een vast bedrag en dat kan gevuld worden door de verkoop van een branche of een dochtermaatschappij; echter als een bank bijvoorbeeld de kredietverlening vermindert aan kleine en middelgrote ondeemingen, dan zal dit niet worden meegeteld bij het bereiken van onze doelstelling.
SPIEGEL: Is het bijvoorbeeld mogelijk om krediet-portefeuilles te verkopen aan hedgefondsen?
Enria: Ja, want als je iets verkoopt aan een andere financiële instelling, dan is het krediet er nog steeds …
SPIEGEL: … maar dan ben je niet het financiële systeem veiliger aan het maken. Risico's worden alleen herverdeeld.
Enria: We moeten banken veiliger maken. Dat is een duidelijk politiek besluit van de Europese Raad en de G-20. Banken moeten meer kapitaal en minder schulden hebben. Hoe dan ook moet je altijd kijken naar het hele pakket: zodra er een oplossing voor de staatsschuldencrisis is, zullen banken beter af zijn.
SPIEGEL: Publieke verontwaardiging gericht tegen het bankwezen is groeiende. Hebben bankiers geen lessen uit deze crisis getrokken?
Enria: Banken veranderen hun gedrag en hun bedrijfsmodellen veel meer dan algemeen erkend wordt. Ik heb momenteel een tegenovergestelde zorg: Het probleem nu is dat banken steeds meer risico-avers worden. Dit kan er uiteindelijk toe leiden dat er een estige credit crunch ontstaat.
Interview onder leiding van Martin Hesse en Anne Seith
