In het strategische schaakspel rondom Iran spelen veel verschillende factoren mee. Het nuclaire programma van Iran, de Iraanse olie, de Straat van Hormuz, de Amerikaanse dollar en goud lijken allemaal een belangrijke rol te spelen in dit conflict. Eerder vandaag werd bekend werd dat Europa een olie-embargo zal uitoefenen tegen Iran, waarin ook sancties zijn opgenomen tegen de Iraanse centrale bank. Die zal namelijk worden afgesloten van de financiële markten, waardoor de export van olie voor Iran verder bemoeilijkt wordt. Even later werd ook duidelijk dat Europa de handel in goud met Iran zal blokkeren (zowel export als import), waaruit maar weer eens blijkt dat goud meer is dan zomaar een reserve of een reliek uit het verleden.
Olie voor goud
Ondertussen zag Iran deze bui al zag hangen en nam het achter de schermen maatregelen om de negatieve gevolgen van het olie-embargo te minimalsieren. Zo lezen we op DEBKA file dat India vanaf nu haar olie-import uit Iran gaat afrekenen met goud in plaats van met Amerikaanse dollars. Dit bericht DEBKA file aan de hand van niet nader gespecificeerde bronnen uit Iran. Diezelfde bronnen spraken ook de verwachting uit dat China zich spoedig zal aansluiten bij het initiatief van India om Iraanse olie in goud af te rekenen. India en China zijn gezamenlijk verantwoordelijk voor een dagelijkse import van 1 miljoen vaten olie uit Iran, ongeveer 40% van de totale Iraanse olie-export. Zowel China als India hebben sinds het uitbreken van de financiële crisis veel goud gehamsterd, waardoor ze deze strategische zet kunnen maken.
Iran schuift Amerikaanse dollar opzij
Door de olie met de twee grootste afnemers in goud af te laten rekenen slaat Iran twee vliegen in één klap. Ten eerste passeren ze op deze manier de Westerse sancties tegen de Iraanse centrale bank, omdat die sancties vooral effect hebben op de oliehandel in Amerikaanse dollars. Ten tweede weet Iran op deze manier de Amerikaanse dollar onder druk te zetten, door aan de wereld te laten zien dat olie letterlijk goud waard is. De Amerikaanse dollar is nog altijd de wereldreservemunt, maar we hebben in de afgelopen weken al diverse berichten geschreven over landen die hun onderlinge handel niet meer in Amerikaanse dollars willen afrekenen (Japan met China, China met Rusland, Rusland met Iran). Deze diversificatiestrategie zet de Amerikaanse dollar verder onder druk, want als er minder vraag naar deze valuta is in het inteationale handelsverkeer zal ook de waarde van de dollar afnemen.
De maatregel van India om Iraanse olie in goud af te rekenen zal naar verwachting een positief effect hebben op de goudprijs en een negatief effect op de waarde van de Amerikaanse dollar. We zullen de US Dollar index en de goudprijs de komende dagen dus goed in de gaten houden, net als de olieprijs. India voert op jaarbasis voor $12 miljard aan Iraanse olie in, wat zich laat vertalen naar ongeveer 12% van de totale jaarlijkse olieconsumptie van India. Uitgedrukt in goud is $12 miljard overigens gelijk aan 7,27 miljoen troy ounce of 226 metrische ton, een aanzienlijke hoeveelheid. India zal de transacties met Iran uitvoeren via twee staatsbanken, namelijk de in Calcutta gelegen UCO Bank en de in Turkije gelegen 'Halk Bankasi' (Peoples Bank), de zevende grootste bank van Turkije.
Iraanse olie-export (bron: Global Trade Atlas)
India en Iran voerden vorige week al overleg
Een delegatie uit India kwam vorige week al op bezoek in Teheran, de hoofdstad van Iran, om de betalingsopties in het licht van de toen nog dreigende Europese sancties te bespreken. De twee partijen brachten toen gezamenlijk een persverklaring naar buiten waarin ze kenbaar maakten de olie te zullen verrekenen in 50% yuan en 50% Indiase roepies. De mogelijkheid tot transactie met goud als betaalmiddel werd vakkundig stil gehouden door de onderhandelaars. India gaat net als China dus niet mee in de door Amerika en Europa gewenste sancties op Iran, integendeel. Ook Turkije maakte vorige week kenbaar het olie-embargo en de sancties tegen de Iraanse centrale bank niet te zullen steunen.
Door het olie-embargo kan Iran geen nieuwe contracten meer afsluiten met Europese landen voor levering van olie, terwijl de nog lopende contracten per 1 juli nietig zullen worden verklaard. Zo lang Iran genoeg bondgenoten heeft in Azie is het maar beperkt van Europa afhankelijk voor haar olie-export. Voor de invoering van het olie-embargo exporteerde Iran ongeveer 20% van haar olie naar Europa, met name naar landen als Griekenland, Italië en Spanje.
Iran heeft tevens een alteatief financieel mechanisme opgezet, waardoor het geen hinder ondervindt van de Westerse sancties bij haar olie-export naar Rusland en China. Volgens de bronnen van DEBKA file houden zowel de beleidsmakers in Moskou als in Beijing de werking van dit alteatieve betalingssysteem volstrekt geheim.
Goud = geld
Deze ontwikkelingen in het Midden-Oosten laten opnieuw zien dat goud prima gebruikt kan worden als alteatief voor geld. Daar komt nog eens bij dat goud zich niet laat tegenhouden door sancties en door een blokkade van het digitale betalingsverkeer. Eerder maakte de Libische kolonel Gaddafi nog dankbaar gebruik van de nationale goudreserve om de huurlingen te betalen, terwijl zijn bankrekeningen al lang bevroren waren door Europese en Amerikaanse banken.
We zijn benieuwd hoe andere olieproducerende landen zullen reageren op deze zet van Iran, want we kunnen ons voorstellen dat ook die landen hun olie liever betaald zien in goud dan in ongedekte Amerikaanse dollars die elk jaar wat minder waard lijken te worden.
