In een financiële crisis zoals we nu meemaken gebeuren soms gekke dingen. Vorig jaar berichtten we al over een Nederlandse obligatieveiling met een negatieve rente, waarbij beleggers dus geld bij moeten leggen om hun geld aan de overheid uit te kunnen lenen. Bij de meest recente veiling van bijna €3 miljard aan kortlopend 3-maands staatspapier kwam de rente precies op 0% uit, wat wil zeggen dat beleggers een prijs betalen om vermogen te parkeren bij een 'veilige haven' zoals de Nederlandse staat. Niet alleen lopen ze de rente mis die ze zouden ontvangen op een spaardeposito bij een private bank (de zogeheten 'opportunity costs'), ook lijden ze nog een extra verlies door de inflatie. Het geld zal over drie maanden iets minder koopkracht hebben dan nu het geval is, als we de officiële inflatiecijfers mogen geloven.
Dat er toch beleggers zijn die hun geld zonder enige vergoeding willen uitlenen aan de overheid en daarmee de rentevergoeding van een spaarrekening bij een bank links laten liggen geeft in feite weer dat beleggers ofwel irrationeel handelen, ofwel dat ze de banken minder vertrouwen dan de Nederlandse overheid of dat misschien zelfs beide factoren een rol spelen. We vragen ons af wie deze staatsobligaties koopt, misschien beleggers die verwachten dat de rente in de toekomst negatief zal worden en dat hun obligaties daardoor verder in waarde zullen stijgen. Dit is een patroon dat past bij een bubbelvorming.
Obligaties versus goud
Met de succesvolle plaatsing van renteloze obligaties is in elk geval één argument van de goudsceptici om zeep geholpen. Dat is het argument dat goud geen cashflow genereert in de vorm van een rentevergoeding of dividend. Beleggers die de veiligheid zoeken in staatsobligaties krijgen in sommige gevallen immers ook al geen rentevergoeding meer, waardoor beide beleggingscategorieën op dit onderdeel op gelijke hoogte staan. Ten opzichte van staatsobligaties biedt fysiek goud ook zekerheid, omdat het geen risico kent van een tegenpartij die in gebreke kan blijven en omdat de goudprijs zich op lange termijn corrigeert voor geldontwaarding. Een bescherming tegen geldontwaarding wordt door het gros van de staatsobligaties niet geboden en ook is het nooit volledig uit te sluiten dat een staatsobligatie ten alle tijde afbetaald wordt. Goud daarentegen is puur bezit en zal onder alle denkbare omstandigheden een waarde vertegenwoordigen.
Terwijl staatsobligaties blijkbaar nog zeer gewild zijn onder beleggers vertegenwoordigd goud nog maar een fractie van alle financiële activa (waarvan het meerendeel ook nog eens in de vorm van beloftes op goud wordt aangehouden in plaats van het fysieke metaal zelf). Obligaties zijn onder de meeste beleggers veel populairder dan goud, terwijl de fundamentals juist in het voordeel van goud spreken. Zie ook onderstaande grafiek.
Goud vormt nog altijd een marginaal gedeelte van alle financiele activa. Staatsobligaties daarentegen vertegenwoordigen een veel grotere waarde
