De regering van Berlusconi staat onder grote druk om hervormingen en bezuinigingen door te voeren, maar de markten hebben er steeds minder vertrouwen in dat dit gaat lukken. De rente op de 10-jaars staatobligaties bereikte vanmorgen namelijk een nieuw record in het Eurozone-tijdperk. Toen de rente op de Italiaanse schuldpapieren afgelopen zomer een niveau van 6,3% bereikte greep de ECB in: door tientallen miljarden aan staatsobligaties uit de markt te halen wist men de rente op de Italiaanse en Spaanse 10-jaars staatsobligaties opeens terug te brengen tot ongeveer 5%.
Het heeft allemaal niet mogen baten, want sindsdien is de rente alweer flink opgelopen. De beleggers prijzen nu nog meer risico in, want de rente op het 10-jaars schuldpapier van Italië bereikte vanmorgen een nieuw hoogtepunt van 6,68%, gevaarlijk dicht bij de grens van 7% die Portugal en Ierland deed besluiten om aan te kloppen bij het Europese noodfonds.
De problemen rondom de Italiaanse staatsschuld komen op een zeer ongunstig moment, omdat het EFSF nog niet zodanig opgetuigd is dat het Italië kan voorzien in haar financieringsbehoefte. Van de geplande €1000 miljard is nog weinig terechtgekomen, omdat buitenlandse investeerders niet overtuigd zijn van de kredietwaardigheid van het noodfonds zelf en de waarde van de beloofde garanties. Om Italië langdurig van de kapitaalmarkt te houden zijn tientallen miljarden nodig, geld dat op dit moment alleen van het ECB (steunaankopen) en het IMF (uitgeven van SDR's) kan komen.
Het voorstel om de middelen van het EFSF aan te wenden voor het garanderen van staatsobligaties werkt op dit moment ook tegen Europa. Nu beleggers weten dat er plannen zijn om toekomstige obligaties te verzekeren zijn ze minder happig om nu staatsobligaties te kopen die nog niet verzekerd zijn. Mochten er in de toekomst werkelijk obligaties komen die door het EFSF verzekerd zijn, dan zou dat een negatief effect hebben op de waarde van het onverzekerde staatspapier dat nu in omloop is. Beleggers prijzen dit gegeven alvast in, waardoor de rente nog sneller oploopt.
Volgens een analist van Lloyds Bank Corporate Markets is het renteniveau van 6,50% erg belangrijk: ''Als de rente daar structureel boven blijft hangen kan het heel snel verder stijgen'', zo verklaarde de analist tegenover The Wall Street Joual. Volgens een handelaar op de obligatiemarkt is de ECB vandaag weer actief geweest, maar onduidelijk is hoeveel staatspapier ze hebben gekocht. De handelaar voegt eraan toe dat het ingrijpen van de ECB weinig effect heeft, omdat andere partijen in de markt even snel Italiaanse staatsobligaties in de verkoop doen. De aanwezigheid van de ECB op de obligatiemarkt zal door sommige beleggers immers worden aangegrepen als een uitgelezen moment om hun staatspapier tegen een goede prijs van de hand te doen. En zo lang de aankopen van de ECB en de verkopen van andere beleggers in evenwicht zijn zal de rente niet omlaag gaan.
Een ander zorgelijk fenomeen is de stijging van de rente op de Italiaanse staatsobligaties met een kortere looptijd. Normaal gesproken is er een correlatie tussen de looptijd en de rentevergoeding (ook bekend als de yield curve), maar zodra er twijfels komen over de kredietwaardigheid van een land kan de rente op korte termijn leningen een ware inhaalslag maken. Op dit moment noteren de rentes op 2-jaars en 5-jaars staatsobligaties van Italië respectievelijk 5,86 en 6,58 procent. Vaak wordt een hogere rente voor korte termijn leningen gezien als het voorteken van een crisis.
Renteontwikkeling Italiaans 10-jaars staatspapier over de laatste maanden, grafiek van Bloomberg
