Turkije zal in de toekomst een belangrijke rol gaan spelen in de Europese energievoorziening. Met de aanleg van diverse nieuwe pijpleidingen ontstaat er een zuidelijke transportroute om aardgas uit Rusland en Azerbeidzjan naar de Europese markt te brengen.
De aanleg van een zuidelijke transportroute maakt de energievoorziening naar Europa minder afhankelijk van bestaande routes door potentiële ‘risicogebieden’ als Oekraïne en de Baltische Staten. In dit artikel vatten we de laatste ontwikkelingen samen en beschrijven we kort welke pijpleidingen er allemaal op de planning staan.
Turkish Stream
Op 10 oktober ondertekenden Poetin en Erdogan een overeenkomst over de aanleg van de Turkish Stream. Deze nieuwe transportroute bestaat uit twee gasleidingen die beide een capaciteit hebben van 15,75 miljard m³ gas per jaar.
De eerste leiding zal rechtstreeks aardgas leveren aan Turkije, terwijl de tweede bedoeld is voor transport van aardgas richting de Europese markt. De pijpleiding door de Zwarte Zee wordt door Gazprom aangelegd en zal tegen het einde van 2019 gereed zijn. De Turkish Stream begint met twee pijpleidingen, maar in de toekomst kan de capaciteit verdubbeld worden door het aantal uit te breiden naar vier.
“We zijn getuige van de ondertekening van het een overeenkomst tussen twee landen voor de bouw van de Turkish Stream. Als onderdeel van dit project en onze verdere samenwerking hebben we overeenstemming bereikt over een korting op aardgas voor Turkije. Op deze manier komen we dichterbij de realisering van het plan van de Turkse president om een belangrijk energieknooppunt in Turkije te bouwen”, aldus Poetin.
De aanleg van de Turkish Stream is dus niet alleen bedoeld om meer aardgas naar Turkije te exporteren, maar ook om een extra transportroute te hebben om de Europese gasmarkt te kunnen bedienen. Econoom Mark Thornton van het Ludwig von Mises Instute zei daar het volgende over tegenover Russia Today:
“Europa is altijd al van Rusland afhankelijk geweest voor haar energievoorziening, vooral voor olie. Maar de laatste jaren is ook de afhankelijkheid van aardgas steeds groter geworden. Rusland is een van de weinige landen die voor een lange termijn energie kan exporteren. Natuurlijk is er de laatste decennia ook aanbod van energie uit het Verenigd Koninkrijk en Noorwegen. Maar de afhankelijkheid van Rusland voor energie gaat al een eeuw terug.”
De Turkse president Erdogan zei dat Turkije een belangrijke doorvoerhaven moet worden voor Europa en dat hij met Rusland wil samenwerken om dat doel te bereiken. Tijdens het World Energy Congress in Istanbul zei hij daar het volgende over:
“Turkije wil een transportroute worden voor Europa en heeft de intentie om samen met Rusland een aanvoerroute te maken voor energietransport richting Europa. We kijken positief naar de Turkish Stream, die door Rusland ontwikkeld zal worden. Via deze pijpleiding kan het gas rechtstreeks door de Zwarte Zee naar de Balkan stromen.”
Turkish Stream levert gas richting Turkije en Europa (Bron: Gazprom)
South Stream (gestopt in 2014)
De aanleg van een zuidelijke transportroute richting Europa ging niet zonder slag of stoot. De Turkish Stream kwam namelijk pas op de agenda toen duidelijk werd dat Bulgarije geen medewerking wilde verlenen aan de aanleg van de South Stream.
De South Stream was een initiatief van Rusland en Italië dat in 2007 werd aangekondigd. Het project werd in december 2014 gestaakt vanwege Europese bezwaren en de Westerse sancties die werden opgelegd na de ontwikkelingen in de Krim. Kort daarna kwamen Turkije en Griekenland in beeld voor de aanleg van een alternatieve route.
In 2014 werd een streep gezet door het South Stream project (Bron: Gazprom)
Trans Adriatic Pipeline (TAP)
Op 30 september werd officieel het startschot gegeven voor de aanleg van de Trans Adriatic Pipeline (TAP), een 878 kilometer lange pijpleiding door Griekenland en Albanië. Via deze pijpleiding, die op het netwerk van Turkije aangesloten zal worden, kan aardgas uit Rusland en Azerbeidzjan verder gedistribueerd worden richting verschillende Zuid-Europese landen als Bulgarije, Bosnië-Herzegovina, Montenegro en Kroatië.
Aan het andere uiteinde loopt de Trans Adriatic Pipeline door tot onder de Adriatische Zee richting het Italiaanse vasteland. Daarmee realiseert Italië op de lange termijn wat met de South Stream niet lukte, namelijk een nieuwe transportroute om de energievoorziening veilig te stellen.
Deze nieuwe pijpleiding heeft een capaciteit van 10 miljard m³ gas per jaar, voldoende om 7 miljoen huishoudens van energie te voorzien. Het project moet in 2020 gereed zijn. Meer informatie over dit project is hier te vinden.
Trans Adriatic Pipeline (TAP) brengt aardgas richting Europa (Bron: TAP-AG)
Italië wil haar energievoorziening voor de toekomst veilig stellen en ziet Rusland daarin als een belangrijke handelspartner. Begin deze maand lieten verschillende Italiaanse energiebedrijven weten dat ze willen deelnemen in zowel de Nord Stream 2 als in projecten die aan de Turkish Stream verbonden zijn.
“Italiaanse partners hebben belangstelling getoond. Het is geen geheim dat Saipem [onderdeel van het Italiaanse energiebedrijf Eni] deelneemt in de relevante procedures die Gazprom implementeert met betrekking tot de Nord Stream en de Turkish Stream”, zo verklaarde Arkady Dvorkovich, plaatsvervangend vice-premier van Rusland tegenover persbureau TASS.
Trans Anatolian Pipeline (TANAP)
Met de Trans Anatolian Pipeline (TANAP) bouwt Turkije aan een zuidelijke transportroute van de Kaspische Zee tot aan de Turkse grens met Griekenland. Deze 1.841 kilometer lange gasleiding begint in Azerbeidzjan en loopt via Georgië en Turkije door richting Griekenland.
Dit project werd in 2011 aangekondigd en in 2015 begon men met de daadwerkelijke constructie. Men verwacht dat de pijpleiding vanaf 2018 in gebruik genomen kan worden en vanaf 2020 ook gas naar Europa kan exporteren. De TANAP zal in het begin een capaciteit hebben van 16 miljard m³ gas per jaar, maar dat kan later met sterkere turbines verder opgeschaald worden tot maximaal 60 miljard m³.
De TANAP zal worden aangesloten op de hierboven beschreven Trans Adriatic Pipeline, zodat het aardgas uit Azerbeidzjan de Europese markt kan bereiken. Daarmee realiseert Turkije haar plannen voor een Zuidelijke gascorridor naar Europa en versterkt het land haar strategische positie tussen Europa en Azië.
TANAP brengt aardgas van Azerbeidzjan naar Turkije en Europa (Bron: Wikipedia)
Conclusie
Als alles volgens plan loopt liggen er over vijf jaar drie nieuwe pijpleidingen die Turkije een grotere machtspositie geven ten aanzien van de energievoorziening van Europa. Ook wordt Griekenland een belangrijke schakel in de distributie van aardgas voor Europa.
Rusland krijgt een extra transportroute om haar aardgas op de Turkse en Europese markt te brengen en Zuid-Europese landen worden minder afhankelijk van de bestaande transportroutes door Oekraïne en de Baltische Staten.
