Opeens is de lucht in Europa bezwangerd van optimisme. Het herstel komt er aan. Zelfs uit de perifere landen komen cijfers die wijzen op een lichte verbetering van de economische omstandigheden. De industriële activiteiten nemen weer toe en in Spanje en Portugal zou zelfs de werkloosheid licht aan het dalen zijn. Beurskoersen stijgen weer na jaren van stagnatie.
Slagkracht
Nu is de afgelopen vijf jaar bij herhaling het blijde nieuws verkondigd, dat het herstel aanstaande was, maar het is jammer genoeg nooit werkelijkheid geworden. Het is ook nu een kwestie van eerst zien en dan geloven. Zeker de perifere landen staan nog steeds voor grote uitdagingen. Een belangrijke sta-in-de-weg voor een snel herstel van de perifere landen is hun grote handelstekorten met de rest van de wereld. Het gezamenlijk tekort met China bedroeg in 2008 € 34,8 miljard en in 2011 bedroeg het nog steeds € 29 miljard. Voor een deel zijn deze grote tekorten te wijten aan de waardestijging van de euro ten opzichte van de Renminbi in het afgelopen decennium. Daardoor verminderde de Europese slagkracht en in het bijzonder die van de periferie. Die landen leefden toen op veel te grote voet.
Daarnaast werden ze in hun industriële hart getroffen, toen de Chinezen op grote schaal goedkope textiel naar Europa begonnen te verschepen. Daar konden de perifere landen met hun grote textielsector niet tegen op. Aldus groeide de perifere tekorten in razend tempo. De perifere landen waren trouwens ook amper of niet opgewassen tegen de nieuwe concurrentie uit het oosten van Europa. Die ondergroef de toch al geringe slagkracht nog verder. De tekorten zijn uiteindelijk zo groot en onhoudbaar geworden, dat de overschotlanden uit het noorden zich gedwongen zagen een financiële reddingsboei te werpen.
Oplossing
Maar dat kan niet eindeloos doorgaan. Er moet een definitieve oplossing komen, maar welke? Een lage rente, gecombineerd met hoge schulden en enorme tekorten laten weinig ruimte voor verdere fiscale en monetaire stimulering. Loonsverlaging is een hulpmiddel. Maar dat kan niet eindeloos doorgaan. Te lage lonen zijn slecht voor de binnenlandse bestedingen. Te zwakke bestedingen kunnen een nieuwe recessie veroorzaken. Misschien is het beter ook op zoek te gaan naar externe aanpassingen. Dat betekent dat de vraag uit het buitenland moet groeien. Dat kan alleen als de euro zwakker wordt ten opzichte van de renminbi evenals de valuta’s van alle belangrijke handelspartners buiten de eurozone. Het probleem is, dat binnen Europa zeker traditiegetrouw Duitsland geen voorstander is van een zwakke euro. Zwakke valuta’s vormen de basis voor inflatie. Daar hebben de Duitsers een broertje dood aan.
Ook buiten eurozone zal men niet de handen op elkaar krijgen voor een beleid dat de euro moet verzwakken. Er zijn meer landen die worstelen met een zwakke economie. Die zitten niet te wachten op een zwakke Europese munt, die de eigen concurrentiekracht ondergraaft. Een valutaoorlog zou het uiteindelijke resultaat zijn. Daar zit niemand in de wereld op te wachten. De problemen voor de periferie blijven daarmee voorlopig erg groot en dat blijft een herstel in de weg staan.
Cor Wijtvliet
>> Wilt u de dagelijkse column van Cor Wijtvliet zonder een dag vertraging ontvangen? Klik hier om u aan te melden voor de gratis Wijtvliets Investment Insider nieuwsbrief! <<
Een gedachte over “Herstel in Europa? Welk herstel?”
Het is niet de eerste keer dat vanuit Den Haag en Brussel handenwrijvend het herstel van de economie wordt aangekondigd. De wijze waarop doet het ergste vermoeden. Men is nu al weer een smoes aan het bedenken (bijv. de Krim) voor het geval de voorspellingen niet uitkomen.